در عصر ما كه عصر انفجار اطلاعات و زندگي علمي است، گرچه ممكن است، در بين قشرهاي كم عمق فرهنگي، نقش الگودهي و سازندگي مكتب دين و حادثه‌هاي ارزشي آن كم رنگ شود، ولي هرگز بي‌رنگ نخواهد شد. آنچه در اين عصر و راستا، تحققش ضرورت دارد، تبيين، تفسير، تحليل و كاربردي نمودن اعتقادات و ارزش‌هاي ديني است. لذا براي تثبيت هويت فرهنگي، در سايه‌سار فرهنگ شهادت، عزت و افتخار حسيني براي نيل به اقتدار ملي، دستيابي به اصول فرهنگي زير و محسوس نمودن آنها در جامعه در فضائي آرام، منتقد، آزاد و براساس هويت ذاتي خود محورها، ضرورت دارد.
           الف) احياء، تقويت، آموزش و انتقال فرهنگ شهادت به عنوان آرم سازش ناپذيري امت اسلام در جهت پرورش روحيه‌ي اقتدارگرائي.
           ب) حركت بر مسير سنت نبوي و تكيه‌گاه حسيني (ع)، عنوان متعالي‌ترين هدف تغييرات اجتماعي.
           ج) ترويج منش، شفافيت در نظر و عمل، براي جلب اعتماد ملي و تهييج غيرت ديني در سنگر دفاع از ارزش‌ها به عنوان هويت ذاتي انسان مذهبي و موحد.
           د) ايجاد انقلاب فكري برمبناي اهداف متعالي و آسماني نگريستن به جاي جنجال‌هاي زميني به عنوان بزرگ‌ترين اهرم تغيير نگرش مادي به معنوي براساس اصول ارزشي مبتني بر فطرت سليم انساني.
           ه) تلاش براي ايجاد آرامش رواني به جاي جنگ رواني، به منظور دستيابي به دنيائي سرشار از اميد، شادي، هدف، تلاش، مقاومت، شور و حماسه، به عنوان ابزارهاي تحقق اقتدار ملي.
           آري، حسين (ع) و عاشورا، عرصه‌اي بود كه ملت و جامعه را به مقام بلند نترسيدن مرگ رسانيد. عناصر فرهنگ‌ساز جامعه و قلم به دستان نقاد، اگر بتوانند، اصول تحول آفرين عاشورا را ترسيم نمايند، قطعاً دغدغه‌‌ و اضطراب انسان مادي‌گرا و زمينگير عصر اطلاعات را تبديل به آرامش و عروج مبتني بر آزادي روح و كرامت انساني خواهند نمود و آن محقق نخواهد شد، مگر اين‌كه فضاي فرهنگي و حاكم بر انسان معتقد، فضاي شفافيت، آزادي خواهي، حفظ هويت و نترسيدن از مرگ گردد كه اين هم خود در گروه ترويج، تبيين و تفسير فرهنگ شهادت و بسيج است.
          الان، فضاي جامعه‌ي ما، براثر طغيان قلم بدستان نامعتقد، فضائي مشكوك، منجمد،  نااميد، بي‌هدف، ملتهب، بي‌شور و حماسه، مخصوصاً براي نسل‌ جوان جامعه است.
          تحقق فرهنگ‌ساز حسيني (ع)، مي‌تواند حصار نااميدي و جمود را بشكند و بار ديگر چونان هميشه، قلم سرخ آزادي را بر هر چه جمود و تحجر است بكشد و شور و شعور معنوي، براي جهاني آباد، آزاد و مبتني بر ارزش‌هاي الهي براي انسان معتقد كنوني به ارمغان آورد.
    كليد واژه‌ها: فرهنگ، عزت و افتخار حسيني، عاشورا، شهادت، استقلال، شعور سياسي و دشمن‌شناسي.
    
    تجلي فرهنگ شهادت و ايثار در جامعه
    حسن ميرزايي

           در آيات قرآن، خصوصاً آيات مدني، چشمگيرترين نكته، تكيه بر زنده بودن شهيد است. در تفسير آيه شريفه «وَ لا تَحسَبنَ الَذينَ قُتِلوا في سَبيلِ اللهِ امواتاً بَل احياءُ عِندَ رَبَّهُم يُرزَقون» اشاره به حيات آنان و روزي خوردن ايشان در نزد پروردگار مي‌شود.
           و شهدا بهترين گواهان عالم وجود هستند. و در زمان حال كه مقاتله‌اي و جهادي وجود ندارد. راه تقرّب بسته نيست و صديقين افرادي هستند كه اين راه را پيموده‌اند.
           در آيه 69 سوره نساء به كلمه شهدا در كنار صديقين و نبيين اشاره شده است. و تأكيد مي‌شود كه اين گروه در كنار انبياء و صديقين مشمول نعمت و الهي و در بيان قرآن «اَلَذينَ اَنعَمَ اللهُ عَلَيهِم» هستند.
           اگر فرهنگ و تفكر ايثار و شهادت در جامعه حاكم شود كه شهيد زنده است، گواه و شاهد است، هيچ حزن و اندوهي ندارد و اين امور در باور بازماندگان وارد شود. به طور حتم و يقين نورانيت شهيد در چهره آنان هم منعكس مي‌شود و آنها را به منزلتي مي‌رساند كه در آن منزلت، روحي زنده و با نشاط خواهند يافت و شاهد خواهند بود. اگر اين نور در تمام وجود بازمانده بتابد و اين فرهنگ در او ايجاد شود، در وجود او ترسي نخواهد ماند و اين فرهنگ و تفكر بر اساس تحليل عميق قرآني در ميان بازماندگان شهدا تأثيرات بسيار سازنده و مثبت فكري، اخلاقي، اجتماعي در آنها خواهد گذاشت.
           در آيات قرآن، دائماً كوشش بر اين است كه اين فرهنگ در ذهن جامعه القاء شده و به باور ايشان انتقال يابد و اگر جهان‌بيني و زيربناي فكري و فرهنگي افراد بر اين مبنا استوار باشد كه جز به بقاي وجه پروردگار نينديشند. اراده او را بر خواست خود مقدم شمارند، در برابر آنچه او براي آنان مقدم كرده اين است كه سر تسليم فرود آورند و در برابر هر محنت و مصيبتي كه به آنان مي‌رسد، صبر كنند و قبول كنند كه جزاي صبر بسيار با ارزش و مقدس است. و «جَزاهُم بِما صَبَروا و جنَّه و حَريراً» و به اين باور قلبي برسند كه گاهي همين نعمت‌هاي دنيوي مايه عذاب و سختي آنان خواهند بود، در اين صورت نوع نگرش و بينش آنها به حيات دنيايي دگرگون خواهد شد. بدون آنكه نشاط زندگي از آنها گرفته شود.
    
    نقش دانشگاه در ترويج فرهنگ شهادت
                                                 مجتبي نوروزي

           يكي ازمفاهيم بسيار اساسي و ارزشمند در جهان بيني اسلامي مفهوم «شهادت» است. اين كلمه داراي معناي خاصّي است. در واقع «شهادت» در اصطلاح قرآن و حديث به معناي «كشته شدن در راه خدا» تلقّي مي‌شود و بر همين اساس «شهيد» به كسي گفته مي‌شود كه در ضمن جهاد در راه خدا به دست مخالفان دين كشته شود.
           «شهادت» دريچة وصال محبوب و نزديك‌ترين راه براي ملاقات با خداوند بزرگ است. از اين‌رو شهادت بزرگ‌ترين آرمان و آرزوي اولياي الهي و مردان خدا بوده است.
           «شهادت» نه تنها براي كساني كه توفيق آن را مي‌يابند «رستگاري بزرگ» محسوب مي‌شود، بلكه در بعد اجتماعي آن باعث حفظ و بقاي موجوديّت نظام اسلامي و ارزش‌هاي ديني مي‌شود. با گسترش «فرهنگ شهادت» و روحيّة «شهادت طلبي» در جامعه و ترويج آن در بين عامّة مردم به خصوص نسل جوان مي‌توان به نتايج بزرگي در تثبيت و تقويت پايه‌هاي ديني و مباني اعتقادي و اسلامي رسيد.
           در پيروزي انقلاب اسلامي دانشگاه محور اصلي مبارزات بوده و با پيروي از دستورات رهبر كبير انقلاب حضرت امام خميني ‹ره› دركنار روحانيت و حوزه‌هاي علميه علاوه بر حفظ سنگر علم و دانش، در سنگر دفاع از ارزش‌هاي اسلامي نيز خوش درخشيد. در دوران دفاع مقدس نيز دانشگاه يكي از كانون‌هاي مهم مبارزه و جهاد بود و دانشجويان دركنار سلاح قلم، اسلحه بر دوش گرفته و همراه ساير اقشار جامعه در صف مقدم دفاع از ارزش‌هاي اسلامي قرار گرفتند. و در اين راه بهترين و پاكترين جوانان خود را تقديم اسلام و انقلاب نمود و دِين خود را به اسلام و ملت شجاع ايران ادا كرد.
           امروزه نيز دانشگاه و دانشگاهيان با زنده نگهداشتن ياد و خاطرة همرزمان شهيد خود و فراگير كردن عطر شهادت در فضاي جامعه و محيط دانشگاه تلاش مي‌كنند تا پيام شهيدان در حفظ اسلام و انقلاب به ثمر بنشيند.
           ما در اين گفتار پس از تعريف كلمة فرهنگ و بيان ابعاد مختلف آن به تعريف فرهنگ شهادت پرداخته‌ايم.
           در ادامه نيز به كاركردهاي مختلف فرهنگ شهادت در جامعه اشاره شده است و بيان شده كه فرهنگ شهادت متأثر از زمان و مكان مي‌باشد ولي هيچگاه محدود و منحصر به زمان و مكان خاص و دوران ويژه نيست؛ به عبارت ديگر پديده‌اي فرا زمان است نه زمانمند. در اين مبحث 15 كاركرد مهم فرهنگ شهادت در جامعه به صورت خلاصه و گذرا  بيان شده است. در ادامه نيز به جايگاه دانشگاه در ترويج فرهنگ شهادت پرداخته و راهكارهاي بنيادين و نمادين آنرا مورد بحث و بررسي قرار داده‌ايم.

    
    فرهنگ ايثار و شهادت
    سودابه رسولي

           مهم‌ترين و اثرگذارترين تلاش فرهنگي به ويژه در ميدان جهاد و مقابله با هجوم دشمنان اسلام و انقلاب اسلامي احيا، توسعه و تعميق فرهنگ شهيد و شهادت است.
           شكر خدا كه گنجينه‌اي بي‌پايان از حماسه بي‌بديل دفاع مقدس در اختيار ماست و هنر آن است كه با اين گنجينه آشنايي پيدا كنيم و غبار تاريكي را از چهره آن بزداييم و با زبان جديد به نسل تشنه حقيقت و معرفت بشناسانيم. بي‌گمان، هر تلاشي هرچند اندك در اين راه بزرگ آثار ماندگار و جاويداني خواهد داشت كه با هيچ ملاكي، ارزيابي آن مقدور نيست.
           تبيين صحيح دفاع مقدس، راه را براي ادامه زندگي شرافتمندانه تمام نسل‌ها مي‌گشايد. بنابراين، بايد براي شناساندن دفاع مقدس به نسل امروز تلاش كرد.
           در دوران دفاع مقدس، همه مردم از پير و جوان يك هدف را دنبال مي‌كردند. شعارها و خواسته‌ها يكي بود. هرگاه مشكلي پيش مي‌آمد همه اعلام آمادگي مي‌كردند و هيچ كس احساس ضعف و حقارت نمي‌كرد. همين عوامل سبب تحمل مصائب جنگ در طول ساليان متمادي شد.
           ماهيت يك نظام اسلامي كه برمبناي ظلم ستيزي و دفاع از آزادي است، با اين هزينه‌ها مخدوش نمي‌شود و نمونه آن 25 سال نظام جمهوري اسلامي است كه به رغم تمام فشارهاي جهاني پاي خود ايستاد و منسجم و مقتدرتر شد.
           جوانان اين سرزمين پاك‌ترين و خلاق‌ترين جوانان دنيا هستند و ملت ما مفتخر است كه 220 هزار چراغ جاويد دارد و فرهنگ اين چراغ‌هاي جاويدان بزرگ‌ترين پشتوانه انقلاب است.
    
    آثار دفاع مقدس بر روند رشد و توسعه همه جانبه ايران و جهان اسلام
    عصمت رنجبر

    ملت ايران با جنگي كه به حق دفاع مقدس نام گرفت، يافته‌ها و تئوري‌هاي رژيم بعثي وابسته به آمريكا و استكبار غرب را شكست داد و موجبات بروز پيشرفت‌هاي عظيم و ارزشمندي را فراهم آورد؛ به طوري كه دستاوردهاي اين دفاع مقدس گرچه خسارت‌هاي انساني و مادي سنگيني داشت، ولي بسيار ارزشمندتر و فراتر و افزون‌تر از خسارت‌ها و تخريب‌ها و صدمات آن بود و آثار مؤثري بر رشد جامعه ايران در تمامي عرصه‌هاي اقتصادي، نظامي، سياسي و ... گذاشت كه به اختصار به آنان مي‌پردازيم:
    1-    نظامي: تجربه‌هاي كم نظير و آمادگي نيروهاي مسلّح و خودكفايي در زمينه‌ي جنگ افزارها و سلاح‌هاي پيشرفته و دست‌يابي به تكنولوژي‌هاي برتر و مدرن در اين زمينه.
    2-    ظهور استعدادهاي درخشان و فن‌آوري‌هاي مهم از جمله دست‌يابي به انرژي هسته‌اي و به كارگيري آن در زمينه‌هاي گوناگون مانند پزشكي، تجاري، پژوهشي ، كشاورزي و ...
    3-    كسب پيروزي‌هايي در عرصه اقتصاد: بهبود شرايط كار، كاهش واردات و افزايش صادرات و خودكفا شدن در بسياري از زمينه‌هاي توليدي از جمله كشاورزي، كشف و بهره‌برداري از معادن و منابع با ارزش و كمياب، بهبود سياست‌هاي اقتصادي دولت، افزايش فعاليت‌ها در نظام توليدي كه سه بخش صنعت، كشاورزي و خدمات را شامل مي‌شود.
    4-    سياسي: ايجاد تحولات در سياست و نظام و برنامه‌هاي سياسي كه به تقويت و رشد بيشتر آن انجاميد. به عنوان مثال گسترش شوراهاي اسلامي شهر و روستا، بالا رفتن تعداد و سطح مشاركت‌هاي سياسي و نيز فعاليت‌هاي احزاب و انجمن‌ها، رشد آگاهي سياسي و اجتماعي مردم.
    5-    تحولاتي در نظام آموزشي: ارتقاي سطح آموزشي در تمامي مقاطع، افزايش مدارس و دانشگاه‌هاي كشور و مجهز شدن آنها به تجهيزات لازم، توليد كتب كمك آموزشي مفيد و نيز روش‌هاي آموزشي مؤثر و پيشرفته و ...
    6-    سازندگي كشور و پيشرفت‌هاي علمي و صنعتي.
    7-    الگو شدن ايران به عنوان يك كشور مسلمان براي ساير ملل.
    8-    عزّت و سربلندي اسلام و صدور انقلاب اسلامي و برتري حق بر باطل و آشنايي ملت‌ها با نظام اسلامي.
         با توجه به اين مطالب، ما مي‌توانيم از طريق حفط ياد و خاطره شهدا، دقت در وصيت‌نامه اين عزيزان و تعميم عشق و معنويت آنان به جامعه و نسل‌هاي جوان و آينده پايه‌هاي استواري را براي عظمت و عزّت و استقلال و فرهنگ ملّت ايران فراهم آوريم.

    
    ولايت و رهبري و دفاع مقدس
            كتايون زارع

           ديدگاه‌ها و انديشه‌هاي دفاعي امام خميني (ره) محوري‌ترين مبحث در پيروزي ماست. شناخت انديشه‌ها و ديدگاه‌هاي دفاعي و تفكرات و آگاهي از دلائل امام امت (ره) براي مبارزه عليه مثلث شوم زر و زور و تزوير به ما كمك مي‌كند اسلام ناب محمد (ص) را آن چنان كه او شناخته بود، بشناسيم و در جهت تحقق اهداف و آرمان‌هاي اسلام بدون افتادن در مسيرهاي انحرافي و پيروي از منحرفين گام برداريم و مسؤوليت‌ها را همان‌گونه كه انجام دهيم كه خداوند متعال از ما مي‌خواهد.
    - اسلام و دفاع
    - ديدگاه‌هاي دفاعي امام خميني (ره)
    معناي لغوي و اصطلاحي جهاد- دفاع:
           جهاد از نظر لغوي به دو ريشه «جُهد، جَهد» باز مي‌گردد. جَهد به معني كوشش با صرف جان و مال است  به كار گرفتن تمام امكانات. جُهد به معني گذشتن از مال و جان و صرف تمام نيروها و پذيرفتن سختيها براي رسيدن به هدف.
    - جهاد در قرآن:
           برحسب مطالعه‌ي يكي از اسلام شناسان معاصر، و فور حداكثر ساليانه 5/23 درصد آيات، مربوط به جهاد مي‌باشد. اين رقم 5/23 درصد به سال سوم هجرت در مطالعه مزبور نتيجه‌گيري شده كه اصولاً نزول بيشترين آيات جهاد از سال 12 بعثت شروع مي‌شود تا در سال سوم هجرت به اوج مي‌رسد و بعد از سال ششم هجرت اين منحني روبه صعود نموده تا سال هفتم هجرت.
    - مباني جهاد و دفاع در اسلام:
           «كتب عليكم القتال و هو كره لكم»
          (جهاد برشما واجب‌گرديده و حال‌آنكه براي‌ شما ناخوشايند و موجب دشواري‌است.)
    - دفاع و انواع آن:
           دفاع امري قراردادي و اعتباري است كه در موقعيت‌هاي خاص و شرايطي ويژه تعريف و تبيين مي‌گردد. به طور اصولي، دفاع به معني دفع كردن يا مقابله با مهاجم يا مهاجمين مي‌باشد.
    - مديريت دفاع:
           اصل الاصول تحريم معقول، سياستگزاري معقول است كه مسبوق به تجمع، تعهد و تخصص مي‌باشد.
    - زمينه‌هاي دفاع:
           نهضت امام (ره) ادامه دهنده‌ي نهضت امام حسين (ع) و حلقه‌ي اتصال نهضت قائم آل محمد (ص) حضرت ولي عضر (عج) مي‌باشد.
    - نحوه دفاع:
    1-    دعوت به قيام
    2-    حفظ اتحاد و وحدت اسلامي
    3-    نفي سلطه پذيري و سلطه‌گري
    4-    سازش ناپذيري در مقابل دشمن
    5-    دفاع از سرحدات اسلامي
    6-    حمايت از نهضتهاي آزادي‌بخش
    7-    تشكيل هسته‌هاي مقاومت در جهان
    - امكان دفاع
           ديدگاه امام راحل (ره) نسبت به امكانات و ابزار لازم براي دفاع ديدگاهي اختصاصي است:
           «ما افتخار مي‌كنيم كه در اين نبرد طولاني و نابرابر فقط با تكيه بر سلاح ايمان و توكّل بر خداي بزرگ و دعاي بقيه‌ا... (عج) اعتماد به نفس و همّت دلاورمردان و شير زنانِ صحنه كارزار، به پيروزي رسيده‌ايم.»
    - دفاع در كلام حضرت امام خميني (ره):
           از ميان تمام برداشت‌هايي كه از نظريه دفاع شده، شايد كامل‌ترين و وسيع‌ترين برداشت را امام بزرگوار درباره اين مقوله با عبارتي از قبيل جهاد و بسيج در آثار خود ذكر كرده است، محدوده دفاع از نظر ايشان تنها به دفاع نظامي ختم نمي‌شود.
    - رسالت ما در دفاع از ارزش‌ها از ديدگاه امام خميني (ره):
           حضرت امام (ره) وظيفه‌ي خطير دفاع از ارزشهاي اسلامي را وظيفه‌ي همه مي‌دانند و همه را مسئول
    - آثار دفاع:
           حركت قاطعانه و سازش ناپذير و ستم‌سوز حضرت امام (ره) در دفاع آثاري را بر جاي گذاشته است.
    - بركات دفاع در جنگ تحميلي:
    1-    جنگ عامل وحدت
    2-    جنگ رسواكننده مخالفت اسلام
    3-    شكسته شدن ابهّت دو ابرقدرت
    4-    جنگ و تجربه‌ي علمي دفاع
    5-    معرفي قدرت اسلام
    6-    جنگ عامل اتكاء به خود
    7-    جنگ عامل شكوفايي استعدادها
    8-    جنگ اثبات توانائي‌ها


      ضرورت و اهميت آن به اين دليل است كه يكي از عوامل كاهش انحرافات و آسيب‌هاي اجتماعي ايجاد همبستگي در جامعه می‌باشد و همه صاحب‌نظران جامعه‌شناسي بر آن اتفاق نظر دارند. اتصال معنوي مهم‌ترين عامل همبستگي است. اين موضوع در ارتباط با زنده نگه داشتن راه و كلام شهيد در تداوم نسل‌ها مي‌باشد و علت گزينش كتاب مطالعات اجتماعي، پايه بودن و الزامي بودن آن براي كليه رشته‌هاست. يكى از رسالت‌هاي آموزش و پرورش در كنار ساير نهادها و ارگان‌ها انتقال توأم با متعالي ساختن ارزش‌ها به نسل جوان مي‌باشد و همچنين، بنياد حفظ ارزش‌های دفاع مقدس آن را از اولويت‌ها قرار داده است.      پس از نتيجه نهايي  پيشنهاداتي ارائه شده و بعد محدوديت‌ها مطرح گرديده است. از مهم‌ترين محدوديت‌ها نداشتن پيشينه تحقيق با ساختار منطقي و علمي در اين زمينه بود كه محقق اميدوار است اين تحقيق هر چند كه عاري از نقص نمي‌باشد، ولي مي‌تواند پيشينه‌اي منطقي شود براي كسانی كه صادقانه در اين راه گام مي‌گذارند

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: