اول : قرآن مجيد به دو قسمت تقسيم مى شود (محكمات و متشابهات ) و محكمات اساس قرآن است ؛ زيرا آنها كاملا روشن است . و جنبه عملى دارند كه مى دانيم و عمل مى كنيم . امام صادق -عليه السلام - مى فرمايد:
(اما المحكم فنؤ من به و نعمل و ندين به اما المتشابه فنؤ من به و لا نعمل به ) ⁽³⁹⁴⁾.
يعنى : (محكم آن است كه به ايمان مى آوريم و عمل مى كنيم و متشابه آن است كه به ايمان مى آوريم و عمل نمى كنيم ).
اما (متشابهات ) آياتى است كه مقصود از آنها متشبه مى باشد. ولى معناى آنها با برگردان به آيات محكم ، معلوم مى شود. در الميزان مى فرمايد: محكمات به اين جهت (ام الكتاب ) ناميده شده كه متشابهات به آنها برگردانده مى شوند پس بعض كتاب كه متشابهند به بعض ديگر كه محكمات هستند برگشت داده مى شود... (متشابه ) آن است آيه طورى باشد كه به محض شنيدن ، مراد از آن معلوم نباشد تابه آيه محكم برگردانده شود و معنايش معين و معلوم گردد. در آن صورت آيه متشابه نيز محكم مى شود.
دوم : آنچه مرحوم علامه و ديگران فرموده اند: از نظر ما به هيچ وجه قابل قبول نيست و گرنه در اين احتياج نبود كه قرآن به دو بخش ‍ محكمات و متشابهات ، تقسيم شود، بلكه لازم بود گفته شود: اكثر قرآن محكمات است ، عده اى از آيات آن كه متشابه و مبهم است با مراجعه به آيات ديگر و روايات ، معلوم و از محكمات خواهند شد. و ديگر لازم نبود راسخون در علم در مقام تسليم بگويند: (امنا به (متشابه ) كل من عند ربنا)
ظهور و بلكه صريح آيه شريفه در ان است كه (محكمات و متشابهات ) هر يك در صف مستقلى ايستاده اند. و هيچ يك با ديگرى مخلوط نمى شود. و تا قيامت نيز همانطور خواهند ماند. كلام امير المؤ منين - صلوات الله عليه - در اين كه (مشتابهات ) قفلهاى ناگشودنى است و تا ابد پرده هاى آن برداشته نخواهد شد، صريح مى باشد. آن جناب در خطبه اشباح به كسى كه از او خواست تا خدا را توصيف كند، چنين فرمود:
(( (واعلم يا عبدالله ان الراسخين فى العلم هم الذين اغنا هم الله عن الاقتحام على السدد المضروبة دون الغيوب اقرارا بجهل ما جهلوا تفسيره من الغيب المحجوب فقالوا: (امنا به كل من عند ربنا) و قد مدح الله اعترافهم بالعجز عن تناول ما لم يحيطوا بعلمه ، فسمى تركهم التعمق فيما يكلفهم البحث عنه (عن كهنه ) رسوخا).⁽³⁹⁵⁾
يعنى : (بدان اى بنده خدا! راسخون در علم كسانى هستند كه خداوند انها را بى نياز كرده از داخل شده به درهايى كه درهاى غيوب ناميده مى شوند. آنها اقرار مى كنند كه تفسير آن غيبهاى مستور را نمى دانند. لذا در مقام عجز گفته اند: (آمنا به كل من عند ربنا) خداوند در مقابل اين اعتراف ، آنها را مدح فرموده و عملشان را در ترك تعمق در اين گونه حقايق رسوخ در علم ناميده است .)
پس معلوم مى شود كه اين گونه آيات ، پيوسته متشابه خواهند ماند و بايد به مضمون انها ايمان آورد و كشف حقيقت انها را به خداوند واگذار نمود.
سوم : منظور از (متشابهات ) به احتمال نزديك به يقين و به طور اطمينان ، ان است كه مصداق خارجى آنها و نحوه پياده شدن آنها در خارج براى ما نامعلوم است و نامعلوم خواهند ماند. به عبارت ديگر: وقوع خارجى آنها بر ما نامعلوم است .
ناگفته نماند كه : عده اى از ايات شريفه از لحاظ مراد و مقصود متشابه و مجمل هستند؛ مانند بسيارى از آيات احكام و غيره . ولى اين گونه ايات با مراجعه به روايات و تاريخ و آيات ديگر مراد از آنها نامعلوم مى شود. آنها به هيچ وجه جزء مشتابهات نمى باشند. اينك ذيلا مقدارى از آيات متشابه را به عنوان نمونه نقل مى نماييم :
1 - (( (و اذا وقع القول عليهم اخرجنا لهم دابة من الارض ‍ تكلمهم ان الناس كانوا باياتنا لايوقنون ) ⁽³⁹⁶⁾
يعنى : (چون وعده ما بر انها تحقق يابد از زمين جنبنده اى را براى آنها خارج مى كنيم كه با آنها سخن بگويد؛ زيرا مردم به آيات ما يقين ندارند.)
اين حقيقت به درستى معلوم نمى شود در بعضى از روايات به على - عليه السلام - تفسير شده است اما يقينى نيست .
2 - درباره معراج حضرت رسول - صلى الله عليه و آله - مى خوانيم : (( و لقد راه نزلة اخرى عند سدرة المنتهى عندها جنة الماءوى اذ يغشى السدرة ما يغشى مازاغ البصر وما طغى لقد راى من آيات ربه الكبرى )) ⁽³⁹⁷⁾
يعنى : (اين آيات راجع به شب قدر و تعيين سرنوشت در آن مى باشد) ما قرآن را در يك شب پربركت نازل كرده ايم . ما انذار كننده ايم . هر امر با حكمت در آن شب از هم جدا مى شود، روى فرمانى از جانب ما كه ارسال كننده ايم ).
وقوع خارجى اين آيات چيست ، كارها چطور از هم جدا مى شود و نصيب هر كس چگونه به سوى او مى آيد. اينها بر ما پوشيده است و تا ابد پوشيده خواهد ماند.
4 - (( تنزل الملائكة و الروح فيها باذن ربهم من كل امر )) ⁽³⁹⁸⁾
يعنى : (ملائكه و روح در آن شب (شب قدر) براى تمشيت هر كارى با اذن خداوند نازل مى شوند). اما چطور نازل مى شوند؟ و چگونه تمشيت مى دهند و... براى ما نامعلوم است .
5 - (( ... و حفظا من كل شيطان مارد لايسمعون الملا الاعلى و يقذفون من كل جانب دحورا ولهم عذاب واصب الا من خطف الخطفة فاتبعه شهاب ثاقب )) ⁽³⁹⁹⁾
اين آيات درباره رانده شدن شياطين از آسمان است ، ملاء اعلى و مجمع ملائكه كجاست و چگونه است و در كجاى آسمان است ؟ چطور گوش مى دهند، شنيدن آنها چطور است ؟ شهاب ثاقب چيست و چگونه شيطان را مى راند. همه اينها براى ما مجهول است . و اين قفلها گشوده نخواهد شد. و مصداق :(( (واخر متشابهات ))) هستند كه بايد بگوييم : (( ( آمنا به كل من عند ربنا))) .
6 - (( قل اوحى الى انه استمع نفر من الجن فقالوا انا سمعنا قرآنا عجبا... )) ⁽⁴⁰⁰⁾
7 - (( واذ صرفنا اليك نفرا من الجن يستمعون القرآن فلما حضروه قالوا انصتوا فلما قضى ولوا الى قومهم منذرين )) ⁽⁴⁰¹⁾
8 - (( يدبر الامرين السماء الى الارض ثم يعرج اليه فى يوم كان مقداره الف سنة مما تعدون )) ⁽⁴⁰²⁾
9- (( تعرج الملائكة و الروح اليه فى يوم كان مقداره خمسين الف سنة فاصبر صبرا جميلا )) ⁽⁴⁰³⁾
آيه شريفه از لحاظ مفهوم ، كاملا روشن و صريح است ولى از لحاظ وقوع خارجى ، قفل ناگشودنى و سر مكتوم است و قابل درك نيست .
10 - و از اين قبيل است ، جريان اصحاب كهف ، معجزات پيامبران ، حروف مقطعه در اول برخى از سوره هاى مباركه و...
چهارم : از حضرت رضا - صلوات الله عليه - نقل شده است : (( من رد متشابه القرآن الى محكمه هدى الى صراط مستقيم )) ⁽⁴⁰⁴⁾. يعنى : هر كس كه متشابه قرآن را به محكمات آن برگرداند، به راه راست هدايت شده است .)
به نظر، مى آيد كه منظور حضرت راجع به بعضى از آيات است كه با دقت در آيات ديگر، معناى آنها روشن مى شود؛ مثلا از ديدن آيات : (( وجوه يومئذ ناضزة الى ربها ناظرة )) ⁽⁴⁰⁵⁾ به نظر مى آيد كه بشر واقعا به چهره خدا نگاه خواهد كرد و - نعوذ بالله - خدا چهره دارد. ولى با دقت در آيات : (( لا تدركه الابصار و هو يدرك الابصار )) ⁽⁴⁰⁶⁾ و (( ليس كمثله شى ء )) ⁽⁴⁰⁷⁾ معلوم مى شود كه مراد، تماشا كردن به نعمتهاى خداوندى است . وگرنه آياتى كه فوقا نقل شد با برگرداندن به آيات ديگر، محكم نخواهند شد.
از اميرالمومنين - صلوات الله عليه - در ضمن حديثى نقل شده است كه : علت وجود متشابه در قرآن مجيد، آن است كه : مردم خود را از امامان - عليهم السلام - بى نياز ندانند و در آموختن قرآن به آنها رجوع كنند:
(( (و انما فعل ذلك لئلا يدعى اهل الباطل من المستولين على ميراث رسول الله من علم الكتاب ما لم يجعله لهم و ليقودهم الاضطرار الى الايتمار بمن ولاه ))) ⁽⁴⁰⁸⁾.
به نظر مى آيد كه : منظور آن حضرت ، آيات احكام و مانند آنهاست كه با كمك روايات ، معلوم مى شوند. و بدون رجوع به آنها - عليهم السلام - حكم خدا را نمى توان از آنها فهميد. و گرنه متشابهاتى كه آن حضرت آنها را(( (سدد مضروبة دون الغيوب ))) ناميده است ، چطور معلوم خواهد شد؛ زيرا ما در عالم ماده و مادى هستيم و از درك ماوراى ماده عاجز مى باشيم . و الله العالم .
پنجم : آياتى از قبيل : (( (وجاء ربك و الملك صفا صفا⁽⁴⁰⁹⁾ الرحمن على العرش استوى ⁽⁴¹⁰⁾ فاتى الله بنيانهم من القواعد ⁽⁴¹¹⁾، و المطلقات يتربصن بانفسهن ثلاثه قروء))) ⁽⁴¹²⁾ كه مراد از (قرء) حيض است يا طهر؟ از آيات متشابه نيستند؛ زيرا مراد از آنها روشن مى باشد.
ششم : به نظر من ، علت وجود متشابهات در قرآن كريم آن است كه ما در جهان مادى زندگى مى كنيم و فكر و درك ما در آن محور دور مى زند. و در قرآن مطالبى نقل مى شود كه فراتر و وسيعتر از قالب الفاظ است . و به هر صورت كه بيان شوند، بر ما روشن نخواهند شد. و عبارات از رساندن حقايق آنها و ما از فهميدن حقايق آنها، ناتوان خواهيم بود.
برخى گفته اند: علت وجود (متشابه ) در قرآن كريم آن است كه خداوند خواسته است با آن ، آيات چند بعدى قرآن را بحث انگيز نگاه دارد تا هميشه زنده بماند.
بعضى نيز گفته اند: علت وجود (متشابه ) آن است كه مردم به طرف اولياء الله بروند و از آنها بخواهند. اما علت اولى را كه ما اختيار كرديم ، قانع كننده تر است .
و همچنين به نظر بعضى : علت (متشابه ) آن است كه قرائن و استثناهاى يك آيه در آيات ديگر و روايات آمده است . و بدون آنها، مقصود از آيه روشن نمى شود. اين سخن فى نفسه درست است ولى چون آن آيات به وسيله آيات ديگر و روايات روشن شدند، ديگر متشابهى نمى ماند. و حال آنكه دو صف محكمات و متشابهات ، پيوسته خواهند بود.
توحيد محور نزاع بين پيامبران و مشركان 
ممكن است به نظر بيايد كه محل نزاع بين پيامبران الهى و مشركان ، وجود خداوند بوده است . به عبارت ديگر: نعوذ بالله مشركان مى گفتند: خدا نيست ولى پيامبران مى گفتند: خدا هست . دقت در آيات قرآن مجيد نشان مى دهد كه مشركان به وجود خداوند به عنوان خالق عالم ، عقيده داشتند. و وجود خدا را انكار نمى كردند و درباره پرستش بتها مى گفتند: (( (...ما نعبدهم الا ليقربونا الى الله زلفى ))) ⁽⁴¹³⁾.
يعنى : (ما اينها را عبادت مى كنيم مگر براى آنكه ما را به خدا نزديك كنند).
و نيز مى گفتند: (( (هولاء شفعاؤ نا عند الله ))) ⁽⁴¹⁴⁾.
يعنى : (اينان واسطه هاى ما نزد خداوند هستند).
و چون عقيده به معاد نداشتند، منظورشان شفاعت و نزديك به خدا كردن در كارهاى دنيا بود. قرآن مجيد در موارد متعدد با اختلاف عبارات مى فرمايد: (( (و لئن سئلتهم من خلق السموات و الارض و سخر الشمس و القمر ليقولن الله ))) ⁽⁴¹⁵⁾.
يعنى : (اگر از آنها بپرسيم آسمانها و زمين را چه كسى آفريد و آفتاب و ماه را رام كرد؟ حتما خواهند گفت : خدا).
اين سخن در سوره عنكبوت ، آيه 61، سوره زخرف ، آيه 9، سوره زمر، آيه 38 و سوره لقمان ، آيه 25 آمده است .
و نيز مى فرمايد: (( (و لئن سئلتهم من خلقهم ، ليقولن الله فانى يوفكون ))) ⁽⁴¹⁶⁾.
يعنى : (اگر از آنها بپرسى كه آنها را چه كسى آفريد، حتما خواهند گفت : خدا).
و نيز مى فرمايد: (( (و لئن سئلتهم من نزل من السماء ماء فاحيا به الارض من بعد موتها ليقولن الله ))) ⁽⁴¹⁷⁾.
يعنى : (اگر از مشركان بپرسى چه كسى از آسمان آبى نازل كرد و با آن ، زمين را بعد از مردن ، زنده كرد؟ حتما مى گويند: خدا).
وانگهى : دعوت پيامبران با (خدا هست ) شروع نشده است ، بلكه با اين كلمه شروع شده كه : (خدايى جز خداى واحد نيست ) خدا را عبادت كنيد كه جز او معبودى نيست . رسول خدا - صلى الله عليه و آله - دعوت خود را با كلمه مقدس : (( (قولوا لا اله الا الله تفلحوا))) آغاز فرمود. در سوره مباركه اعراف ، در آيات 59، 65، 73، 85 در شرح حال : حضرت نوح ، هود، صالح و شعيب - عليهم السلام - آمده است كه همه اينها دعوت خويش را با اين كلمه شروع فرموده اند كه : (( (يا قوم اعبدوا الله ما لكم من اله غيره ) )) .
اين مطلب در سوره هاى ديگر نيز آمده است . بنابراين ، دعوت پيامبران با توحيد آغاز شده و آنها مردم را به عبادت و پرستش خدا و به توحيد ذات ، توحيد صفات ، توحيد افعال و توحيد عبادت دعوت كرده اند.
به عبارت ديگر: مشركان ، خدا را به عنوان خالق قبول داشتند ولى در مقام عبادت ، به بتها و اجسام بى جان ، عبادت كرده و آنها را در جلب منافع و دفع مضرات ، موثر مى دانستند. و از خدا، روى برگردانده و به بتهاى (( (لايضر و لاينفع ))) روى آورده و روى بشريت را سياه كرده بودند.
انبياء - عليهم السلام - فرمودند: آفريننده و اداره كننده جهان (خداوند) است و همه چيز از اوست : (( (الا له الخلق و الامر))) و او حى و قيوم و پروردگار جهانيان است . و بايد او را پرستيد و از قوانين او پيروى كرد. راه حقيقى همين است : (و ان اعبدونى هذا صراط مستقيم ).
و نيز انبياء، بشر را در راه توحيد، تربيت كردند. شناساندن جهان و جهان آفرين و هدايت به طرف او، هدف انبياء - عليهم السلام - بود. و براى آن قيام كردند (و سلام على المرسلين و الحمد لله رب العالمين ).
آخرين مطلب  
مشركان ، خدا را قبول داشتند، ولى نبوت و معاد را انكار مى كردند. و از عبادت خداوند برگشته بودند و مى گفتند: (( (و قالوا ان هى الا حياتنا الدنيا و ما نحن بمبعوثين ))) ⁽⁴¹⁸⁾.
(( (ان هى الا حياتنا الدنيا نموت و نحيى و ما نحن بمبعوثين ))) ⁽⁴¹⁹⁾.
(( (و قالوا ما هى الا حياتنا الدنيا نموت و نحيى و ما يهلكنا الا الدهر...))) ⁽⁴²⁰⁾.
و در مقام انكار نبوت مى گفتند: نبوت وجود ندارد و خداوند كسى را مبعوث نكرده و شما دروغگويانيد! و مى گفتند: (( (ما انتم الا بشر مثلنا و ما انزل الرحمن من شى ء ان انتم الا تكذبون ))) ⁽⁴²¹⁾.
بحثى پيرامون مسجد و كليسا 
قرآن مجيد در موارد متعدد به كليسا، معبد مسيحيان و معبد يهود، لفظ (مسجد) اطلاق كرده است . يك مورد آن در اولين آيه سوره مباركه اسراء است كه مى فرمايد: (( (سبحان الذى اسرى بعبده ليلا من المسجد الحرام الى المسجد الاقصى الذى باركنا حوله لنريه من اياتنا انه هو السميع البصير))) ⁽⁴²²⁾.
يعنى : (پاك و منزه است خدايى كه بنده خود (محمد صلى الله عليه و آله ) را در يك شب از مسجدالحرام (مكه ) به مسجد اقصى برد؛ مسجدى كه در اطراف آن بركت گذاشته ايم تا بعضى از آيات خود را به او نشان دهيم . خداوند شنوا و داناست ).
هنگام نزول اين آيه شريفه ، مسجد اقصى كليسايى بود كه توسط حكومت بيزانس در شهر اورشليم (بيت المقدس ) ساخته شده بود. فاصله مكه تا بيت المقدس ، حدود 1200 كيلومتر است . در كشاف فاصله آن را مدت چهل شبانه روز راه گفته است .
رفتن حضرت در يك شب از مكه به بيت المقدس ، به طور اعجاز و علت آن ، رويت آيات الهى بود. چنانكه مى فرمايد: (( (لنريه من اياتنا))) در مجمع البيان مى گويد: تسميه به (مسجد اقصى ) به علت آن است كه آن دورترين معبد به مكه بود.
و مورد دوم در سوره مباركه كهف مى باشد. پس از آنكه مردم شهر از جريان مرده و زنده شدن اصحاب كهف ، مطلع شدند و مساءله معاد از نظر بعضى حل گرديد، اصحاب كهف ، از خدا خواستند كه آنها را زنده نگه ندارد. و يا چون ديگر حالى در بدن نداشتند، قابل زيستن نبودند. به هر حال ، آنها مردند و از دنيا رفتند. اما مردم درباره آنها اختلاف كردند، برخى گفتند: بنايى بر قبر آنها بسازيد، خدا از وضع آنها آگاهتر است . ولى حكومت آن زمان گفت : بالاى قبر آنها معبد و كليسايى خواهيم ساخت . خداوند در قرآن كريم اين كليسا را مسجد ناميده است . چنانكه مى فرمايد:
(( (و كذلك اعثرنا عليهم ليعلموا ان وعد الله حق و ان الساعة لا ريب فيها اذ يتنازعون بينهم امرهم فقالوا ابنوا عليهم بنيانا ربهم اعلم بهم قال الذين غلبوا على امرهم لنتخذن عليهم مسجدا))) ⁽⁴²³⁾.
يعنى : (اين چنين اهل شهر را بر حال آنها مطلع كرديم تا بدانند كه وعده الهى حق است . و قيامت خواهد آمد. و در آن شكى نيست . ياد آر كه درباره كار آنها اختلاف مى كردند؛ بعضى گفتند بنايى بر آنها بسازيد، خدا به حالشان داناتر است . ولى آنانكه غالب بر امر مردم (اهل حكومت ) بودند، گفتند: بر بالاى مدفن آنها مسجدى خواهيم ساخت ).
در آن عصر هنوز اسلام نيامده بود بلكه عصر حضرت عيسى - عليه السلام - بود و آن معبد جز كليسا نمى تواند باشد كه در آيه شريفه (مسجد) ناميده شده است .
و مورد سوم ، درباره كنشت و معبد يهود است كه خداوند در تهديد يهود مى فرمايد: به بنى اسرائيل گفتيم كه شما دو بار در زمين فساد خواهيد كرد و در مقابل فساد اول ، بندگانى از ما بر شما مسلط خواهند شد و در خانه هاى شما راه خواهند يافت . و در انتقام از فساد دوم شما باز مهاجمان بر شما خواهند تاخت و شما را تار و مار خواهند كرد و ذلت را در چهره شما آشكار خواهند نمود. و مانند اول به معبد شما داخل شده و آنچه را كه دست يافته ايد، تباه خواهند ساخت :
(( (ان احسنتم احسنتم لاءنفسكم و ان اساءتم فلها فاذا جاء وعد الاخرة ليسؤ وا وجوهكم و ليدخلوا المسجد كما دخلوه اول مرة و ليتبروا ما علوا تتبيرا))) ⁽⁴²⁴⁾.
منظور از مسجد (معبد) يهود در بيت المقدس است كه توسط حضرت سليمان ساخته شد. غير اين سه مورد، در همه قرآن كريم منظور از مسجد، مساجد اسلام و مسلمين مى باشد.
معاد در دنيا 
در قرآن مجيد، به طور اعجاز، سه نمونه از معاد نقل شده است كه در دنيا واقع شده اند. و اگر آيه (( (و احى الموتى باذن الله ))) ⁽⁴²⁵⁾ و آيه (( (و اذ تخرج الموتى باذنى ))) ⁽⁴²⁶⁾ را درباره حضرت عيسى - عليه السلام - مصداق ديگرى حساب كنيم ، مجموعا چهار فقره مى شوند:
1- مرغانى كه به دست حضرت ابراهيم - عليه السلام - زنده شدند.
2- پيامبرى كه صد سال مرد و سپس زنده شد.
3- اصحاب كهف كه بعد از 309 سال زنده گشتند.
4- مرده يا مردگانى كه به دست حضرت عيسى - عليه السلام - زنده شدند.
اينك آياتى كه مربوط به جريانهاى فوق مى باشند نقل مى نماييم :
جريان اول : (( (و اذ قال ابراهيم رب ارنى كيف تحيى الموتى قال اولم تؤ من قال بلى ولكن ليطمئن قلبى قال فخذ اربعة من الطير فصرهن اليك ثم اجعل على كل جبل منهن جزاءا ثم ادعهن ياءتينك سعيا و اعلم ان الله عزيز حكيم ) )) ⁽⁴²⁷⁾.
يعنى : (ياد آر كه ابراهيم گفت : خدايا! به من نشان بده كه چگونه مرده ها را زنده مى كنى ؟ خداوند فرمود: مگر ايمان نياورده اى ؟ گفت : آرى ، ايمان آورده ام و ليكن مى خواهم نحوه آن را با چشم خود ببينم تا قلبم آرام بگيرد. خداوند فرمود: پس چهار پرنده را برگير و آنها را تكه تكه كن . و تكه هاى آنها را بر هر كوهى بگذار، آنگاه آنها را صدا كن كه شتابان پيش تو خواهند آمد. و بدان كه خداوند توانا و حكيم است ).
از حضرت صادق - صلوات الله عليه - نقل شده است كه حضرت ابراهيم - عليه السلام - چهار مرغ يعنى : خروس ، كبوتر، طاووس و كلاغ را (پس از ذبح ) تكه تكه كرد به طورى كه گوشت و استخوان و پرهاى آنها به هم آميخته شدند. آنگاه آنها را ده قسمت كرد و هر قسمت آن را بالاى كوهى گذاشت . و سر آنها را در دست گرفت و چون آنها را به سوى خود خواند، اعضاى بدن آنها در كوهها جابجا شده و به طرف حضرت ابراهيم - عليه السلام - آمدند⁽⁴²⁸⁾.
ناگفته نماند كه : حضرت ابراهيم - عليه السلام - فقط خواسته است نحوه زنده شدن را ببيند كه گفته است : (( (رب ارنى كيف تحيى الموتى ))) كلمه (صرهن ) به معناى قطع كردن است . و به قول الميزان معناى (مايل ساختن ) به آن اشراب شده است ؛ يعنى آنها را پس از مايل ساختن به خود، پاره پاره كن . شايد مراد آن بوده است كه هنگام خواندن با صداى تو آشنا باشند. و به طرف تو بيايند. به هر حال اين يك نمونه از معاد است كه به طور اعجاز در دنيا تحقق يافته است .
جريان دوم : حال آن پيامبرى است كه از كنار شهرى مى گذشت . ديد مردم آن شهر (شايد در اثر طاعون و نحو آن ) از دنيا رفته و شهرشان خالى مانده بود. او استخوانهايى را ديد و گفت : ((( انى يحيى هذه الله بعد موتها )) ⁽⁴²⁹⁾؛ يعنى : خداوند مردم اين آبادى را بعد از مرگشان چگونه زنده مى كند).
سپس او در آنجا براى استراحت خوابيد و در حال خواب ، مرد. خداوند او را صد سال تمام در مرگ نگاه داشت و بعد زنده كرد و فرمود: چقدر در اينجا توقف كرده اى ؟ او گفت : يك روز يا مقدارى از يك روز. خداوند فرمود: بلكه تو در اينجا صد سال در عالم مرگ توقف كرده اى . به طعام و آب خودت نگاه كن كه فاسد نشده اند. و به الاغت نگاه كن . خواسته ايم مرگ و زنده شدن تو را آيتى براى مردم گردانيم . نگاه كن به استخوانها كه چطور آنها را بلند مى كنيم و بر آنها گوشت مى پوشانيم . چون اين كار بر او آشكار شد، گفت مى دانم كه خدا بر هر چيز تواناست .
صحيح و سالم ماندن آب و طعامش ، ظاهرا براى آن بوده كه او پوسيده نشده بود. و خداوند فرمود: تو مثل ماندن اين طعام و آب ، مانده بودى . و آنگاه ديدن استخوانها (كه ظاهرا استخوانهاى الاغ بوده ) نشان داده كه او مدتهاى زيادى در عالم مرگ بوده وگرنه در ظرف يكى و دو روز، الاغ به آن وضع درنمى آيد. پس مدتها در عالم مرگ بوده است . در روايات آمده است كه نام آن پيامبر (ارميا) بوده است . و در برخى روايات (عزير) ذكر شده است . عين آيه شريفه چنين است :
(( (او كالذى مر على قرية و هى خاوية على عروشها قال انى يحيى هذه الله بعد موتها فاماته الله ماءة عام ثم بعثه قال كم لبثت قال لبثت يوما او بعض يوم قال بل لبثت ماءة عام فانظر الى طعامك و شرابك لم يتسنه و انظر الى حمارك و لنجعلك اية للناس و انظر الى العظام كيف ننشزها ثم نكسوها لحما فلما تبين له قال اعلم ان الله على كل شى ء قدير))) ⁽⁴³⁰⁾.
يعنى : (يا به مانند آنكه بر دهكده اى گذر كرد كه خراب و ويران شده بود، گفت به حيرتم كه خداوند چگونه اين مردگان را باز زنده خواهد كرد پس خدا او را صد سال مى راند سپس زنده اش كرد و برانگيخت و بدو فرمود: چند مدت درنگ كردى ؟ پاسخ داد يك روز يا پاره اى از يك روز. فرمود: بلكه درنگ كردى صد سال . نظر به طعام و شراب خود كن كه هنوز تغيير نكرده و الاغ خود را نيز بنگر تا احوال بر تو معلوم شود و ما تو را براى خلق ، حجت قرار خواهيم داد. و بنگر در استخوانهاى (آن الاغ ) كه چگونه بهم پيوسته و گوشت بر آن پوشانيم . چون اين كار بر او روشن شد، گفت : همانا اكنون به حقيقت و يقين مى دانم كه خداوند بر هر چيز تواناست ).
اين دومين مورد از قرآن مجيد در رابطه با وقوع قيامت در دنيا به طور اعجاز است .
جريان سوم : سومين مورد از معاد در دنيا (جريان اصحاب كهف ) است كه بعد از 309 سال زنده شدند. پيش از نقل آيات ، خلاصه جريان آنها را از تفسير قمى از امام صادق - عليه السلام - نقل مى كنيم : اصحاب كهف ، در عصر پادشاهى ظالم و متجاوز، زندگى مى كردند. او اهل مملكت خود را بر عبادت بتها دعوت مى كرد. و هر كس كه امتناع مى نمود، كيفرش قتل بود. اصحاب كهف ، قومى مؤ من بودند و خدا را عبادت مى كردند. پادشاه در دروازه شهر ماءمور گذاشته بود كه مردم هنگام خروج از شهر، به اصنام سجده كنند. آن جوانان به بهانه شكار از شهر خارج شدند. در راه به چوپانى رسيدند و خواستند كه او را با خود همراه سازند اما چوپان قبول نكرد ولى سگ چوپان با آنها آمد...
جوانان كه از پادشاه فرار كرده بودند (ظاهرا از درباريان شاه بوده اند) وقت شب به كهف (غار بزرگ ) رسيدند. سگ نيز با آنها بود. خداوند آنها را به خواب برد و آنها در خواب بودند كه خداوند آن پادشاه و قوم او را هلاك كرد. آن زمان گذشت و زمان ديگر و قوم ديگرى آمدند. سپس اصحاب كهف از خواب بيدار شدند. يكى به ديگرى گفت : در اينجا چقدر خوابيده ايم . آفتاب بلند شده ، گفتند: يك روز يا مقدارى از يك روز خوابيده ايم !
آنگاه يكى به ديگرى گفت : بيا اين پول را بگير و برو مقدارى طعام بخر ولى مواظب باش كه تو را نشناسند و گرنه ما را مى كشند، و يا به دين خود برمى گردانند. آن مرد وارد شهر شد، ديد شهر همان شهر سابق نيست و مردم نيز همان مردم نيستند. نه آنها زبان او را فهميدند و نه او زبان آنها را. گفتند تو كيستى و از كجا آمده اى . او جريان را باز گفت (پس از روشن شدن قضيه ) پادشاه با مردم به همران آن مرد به درب غار آمدند و به غار نگاه مى كردند... خدا آنها را مرعوب كرد كه به غار داخل نشدند. فقط همان مرد داخل شد، ديد رفقايش از شنيدن صداى مردم در هراسند كه مبادا سپاه دقيانوس (همان پادشاه ظالمى كه از ظلم او گريخته بودند) از مكان آنها مطلع شده اند. ولى رفيقشان به آنها خبر داد كه آنها آن زمان طولانى را در خواب بوده اند. بيدار شدنشان نشانه قيامت بر مردم است .
آنها (از شوق ) گريه مى كردند و از خدا خواستند كه همانطور در خوابگاه خود بخوابند: (( (فبكوا وسئلوا الله ان يعيدهم الى مضاجعهم كما كانوا))) آنگاه پادشاه گفت : در اينجا مسجدى بسازيم و آن را زيارت كنيم كه اينها قومى مؤ من هستند⁽⁴³¹⁾.
اين جريان در قرآن مجيد در سوره كهف ، نخست در آيه 9 - 12 به طور اشاره نقل شده و سپس در آيات 13 تا 26 مفصلا آمده است . ظهور اين آيات در آن است كه آنها 309 سال مرده اند. و خداوند آنها را زنده كرده كه براى مردم درباره وقوع معاد اتمام حجت شده باشد. چنانكه مى فرمايد: (( (و كذلك اعثرنا عليهم ليعلموا ان وعد الله حق و ان الساعة لاريب فيها))) ⁽⁴³²⁾.
يعنى : (اين چنين اهل شهر را بر زنده شدن آنها مطلع كرديم تا بدانند كه وعده خدا حق است و قيامت آمدنى است و شكى در آن نيست ).
و درباره مدت خواب يا مردن آنها مى فرمايد: (( (و لبثوا فى كهفهم ثلاث ماءة سنين و ازدادوا تسعا) )) ⁽⁴³³⁾.
يعنى : (آنها در كهف خود سيصد سال ماندند و بر آن نه سال افزودند).

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: