سفير آمريكا در بيروت، در پاسخ به نخست وزير لبنان تاكيد كرد كه هدف نيروهاى اسرائيلى، صرفاً جمع آورى مين‏ها و راه‏بندان‏هاى موجود در جاده‏هاى اصلى منتهى به بيروت است و نيروهاى اسرائيلى بعد از انجام اين مأموريت، عقب نشينى خواهند كرد.
سه شنبه 16 شهريور)7 سپتامبر)، اسرائيل ادعا كرد كه دو هزار رزمنده‏ى فلسطينى و حدود يك هزار رزمنده از نيروهاى ملى لبنان، هنوز در منطقه‏ى «الجناح» در بيروت غربى مستقر هستند. اسرائيل تهديد كرد،در صورتى كه فلسطينى‏ها خارج نشوند، و نيروهاى ملى لبنانى منطقه را ترك نكنند، آتش‏بس اعلام شده در اطراف بيروت را زير پا خواهد گذاشت. براى اثبات جدى بودن اين تهديد، سربازان اسرائيلى به سفارت جمهورى دمكراتيك يمن يورش برده و ساختمان متروكه‏ى سفارت مجارستان را نيز اشغال كردند.
همان روزى كه آخرين گروه از رزمندگان فلسطينى از بيروت خارج شدند، يك گروه مسلح به خانه‏ى يك خانواده فلسطينى در كوى «النّاعِمِه» واقع در جنوب بيروت كه در اشغال اسرائيلى‏ها بود حمله كرد و سه تن از افراد خانواده را به قتل رسانده، اجساد آنان را تكه تكه كردند. تنها، دختر كوچكى زنده ماند تا آن‏چه بر سر خانواده آمده بود، بازگو كند.

كشتار در صبرا و شتيلا
ساعت 5 بامداد روز چهارشنبه 1361/6/24 ه.ش)15 سپتامبر1982م)، نيروهاى زرهى و چترباز ارتش اسرائيل وارد بيروت غربى شدند. يكى از ستون‏هاى اصلى آن با پيش‏روى خود، در كنار اردوگاه‏هاى «صبرا» و «شتيلا» مستقر شد. در اين اردوگاه‏ها، ده‏ها فلسطينى در جريان پيش‏روى اسرائيلى‏ها، به ضرب گلوله كشته شدند.
در ساعت 9 بامداد، آرييل شارون كه بر بالاى موضع ديده بانى پست فرماندهى ارتش اسرائيل مشرف بر صبرا و شتيلا ايستاده بود، به ژنرال‏هاى خود مى‏گفت: «هر چه سريع‏تر ترتيبى بدهيد كه نيروهاى مسيحى فالانژ تحت نظارت ارتش اسرائيل وارد اردوگاه‏هاى فلسطينى شوند.»
دقايقى پس از فرمان، شارون سوار بر اتومبيل خود و همراه اسكورت‏هاى نظامى، به سوى مقر حزب كتائب در منطقه‏ى «كرانيتينا» رفت.وزير دفاع رژيم صهيونيستى، از رفتن فالانژها به درون اردوگاه‏ها همراه با نيروهاى ارتش اسرائيل، سخن به ميان آورد و نيز درباره‏ى باقى‏مانده‏ى رزمندگان فلسطينى در بيروت غربى گفت: «من نمى‏خواهم حتى يك نفر از همه‏ى كسانى كه داخل اردوگاه‏ها هستند،باقى بماند.»
وى بعد از ظهر همان روز در «بيكفيِه» مرگ بشير را در انفجار مقر كتائب «پيرجميل» (پدر بشير) و «امين» (برادر كوچكترِ بشير) تسليت گفت و نياز به انتقام خون بشير را يادآور شد.
بعد از كنار زدن ارتش لبنان، نيروهاى اسرائيلى به طرف بيروت‏غربى پيش رفتند. آن‏ها از شش محور حمله كردند. سه محور از طريق راه‏هاى اصلى كه سربازان اسرائيلى ده روز پيش آن‏ها را از مين‏ها و سنگرها پاكسازى كرده بودند، و سه محور ديگر از طريق منطقه‏ى «موزه» و «مرفا». آن‏ها مواضع تخليه شده توسط تفنگداران دريايى آمريكايى رااشغال كردند. صبح چهارشنبه پايان نيافته بود كه تانك‏ها و زره پوش‏هاى اسرائيلى در تمام راه‏ها و ورودى‏هاى اصلى مستقر شدند.
شفيق وزان نخست وزير لبنان، طى ارسال تلگرافى، در مورد حمله‏ى اسرائيل، به ريگان رئيس جمهورى آمريكا اعتراض كرد؛ اما ريگان به وى پاسخ داد: «اسرائيل معتقد است كه بعد از كشته شدن بشير جميل، اين پيش‏روى محدود براى حفظ امنيت لازم است.»
نيروهاى ملى لبنان تا پاى جان از بيروت دفاع كردند و در چندين محور از جمله «الطريق الجديده» و «المَزرَعِه» و «فاكِهانى» و در كنار اردوگاه‏ها و منطقه‏ى «الروشِه»، درگير نبردهاى بى‏امان شدند.
بعد از ظهر چهارشنبه، تانك‏هاى اسرائيلى، اردوگاه‏هاى صبرا و شتيلا را محاصره كرده، آن‏ها را زير آتش توپخانه خود گرفتند. در اين ميان سربازان مشغول بازرسى خانه‏هاى مجاور اردوگاه‏ها شدند و سپس روى ساختمان‏هاى نزديك و مشرف بر اردوگاه‏ها سنگر گرفتند. با فرا رسيدن شب، نيروهاى اسرائيلى، برق بيروت غربى را قطع كردند.
نبردها در بامداد پنجشنبه 25 شهريور )16 سپتامبر) ادامه داشت؛ اما نيروهاى اسرائيلى بيروت غربى را به كنترل خود در آورده و ارتباط مناطق را با يكديگر قطع و اعلام منع عبور و مرور كردند و به مردم دستور دادند كه از خانه‏هاى خود خارج نشوند؛ سپس همه‏ى راه‏هاى منتهى به پايتخت را بستند و يورش به خانه‏ها و جمع آورى سلاح و بازداشت‏ها آغاز شد.
ظهر پنجشنبه، اسرائيلى‏ها با بيش از 150 تانك و 100 نفربر و 14 زره‏پوش حامل انواع توپ و 20 دستگاه بلدوزر، اردوگاه‏هاى صبرا وشتيلا را در محاصره‏ى خود داشتند. بعد از ظهر آن روز، اهالى شهرك «شُويفات» كه به فرودگاه بين‏المللى بيروت مشرف است، شاهد سرازير شدن سيلى از كاميون‏ها و نفربرهاى زرهى به يكى از باندهاى فرودگاه كه در نزديكى قرارگاه اسرائيلى‏ها قرار داشت، بودند. شاهدان عينى گفتند كه نفربرها حامل سربازانى در لباس شبه نظاميان فالانژ بوده كه از دو سو سرازير مى‏شدند: يكى از جاده‏ى جنوب لبنان «دژ سَعَدَ حَدَّاد» و ديگرى از بيروت شرقى «دژ كتائب». منابعى در ارتش لبنان، گفته‏هاى اهالى شويفات را تاييد كردند.
ساعت چهار بعد از ظهر، كاروان قاتلان به مرز اردوگاه‏ها كه در محاصره‏ى نيروهاى اسرائيلى بود، رسيدند. سربازان راه را براى اين كاروان باز كرده و ورود آن را با اقدام به گلوله باران‏هاى شديد اردوگاهها، پوشاندند.
در شامگاه پنجشنبه 1361/6/25 ه.ش )16 سپتامبر 1982م)، در زير نور خمپاره‏هاى منورى كه ارتش اسرائيل شليك كرده و منطقه‏ى عمليات را كاملاً روشن مى‏ساخت، افسران اطلاعات ارتش اسرائيل، از پشت بام مقرِ ژنرال «آموس يارون» و نيز از يك گيرنده‏ى راديويى، در جريان چگونگى عمليات فالانژها در اردوگاه‏ها قرار مى‏گرفتند.
يك افسر رابط موساد، در سراسر اين مدت در مقر فالانژها در «كرانيتينا» بود. مقام‏هاى اسرائيلى، در ساعت 19 بعد از ظهر نخستين خبر راديويى را درباره‏ى چگونگى كشتار قصابى‏اى كه در حال انجام بود،دريافت كردند.
نيروهاى مسيحى فالانژ، بى رحمانه هر انسان زنده‏اى را كه يافتند،اول مورد اذيت و آزار قرار داده، سپس به قتل رساندند. روش كشتار به فجيع‏ترين شكلِ ممكن بود. با كارد شكم زنان حامله دريده شد؛ سرها از تن جدا گرديد و با سرنيزه بر روى بدن خونين كودكان و زنان، نشان صليب كشيده شد.
يك افسر فالانژ، پشت بى سيم، از فرماندهى عمليات پرسيد: «با پنجاه زن و كودكى كه به محاصره در آورده‏ام چه كنم؟»
«ايلى حُبَيقِه» فرمانده شبه نظاميان مسيحى، با عصبانيت، پاسخى تكان‏دهنده بر زبان آورد كه از تمامى بى سيم‏هاى منطقه به گوش رسيد: «اين آخرين بارى باشد كه اين چيزها را از من مى‏پرسى... خودت كه بهتر مى‏دانى بايد چه كار بكنى!»
دقايقى بعد، در پشت بى سيم، صداى يكى از فرماندهان فالانژ به‏گوش رسيد كه مى‏پرسيد با چهل و پنج مرد فلسطينى كه دستگير كرده،چه بكند؟ «جِسى سُكر» ما فوق او پاسخ داد: «خواست خدا را انجام بده.»
و لحظاتى بعد، رگبار گلوله كه بر سر و روى زنان و كودكان مى‏باريد،در قهقهه‏ى فالانژيست‏ها گم شد. شبه نظاميان فالانژ، از مسيحيان افراطى كه كشتار و جنايت برايشان تفنن و سرگرمى به شمار مى‏آمد، تشكيل شده بودند. در ميان جنايتكاران فالانژ، زنانى نيز به چشم مى‏خوردند كه وحشيانه در كشتارها شركت مى‏كردند.
گزارش‏هايى كه از اردوگاه‏هاى صبرا و شتيلا ارسال مى‏شد، حاكى از اوج وحشى‏گرى و جنايت بود. برخى از مشاهدات خبر نگاران كه در بعضى مطبوعات به چاپ رسيد، جوّى از وحشت در ميان مردم ايجاد كرد. در يكى از اين گزارش‏ها آمده بود:
«بوى مرگ و انبوه مگس و اجساد روى هم انباشته، همه جا را گرفته...دست‏ها و پاها به هم گره خورده است. انگار از قساوتِ مرگ به هم پناه آورده بودند. گلوله‏ها را در سرشان خالى كرده بودند. بيضه‏هاى بعضى‏ها را بريده بودند. سر عده‏اى ديگر را قطع كرده بودند. چشمانشان باز و متشنج مانده بود.مرگ هم نتوانسته بود رعب و وحشت را، به ويژه در چشمان كودكان، برطرف كند. چند متر جلوتر، جسد پنج زن و تعدادى كودك، روى تلى از خاك به پشت افتاده... از جمله يك زن كه پيراهنش از ناحيه سينه پاره و دو پستانش قطع شده، و در كنارش سر بريده دختركى با نگاهى خشمگينانه به قاتلان، ديده مى‏شود؛ و دختركى ديگر، تقريباً سه ساله در لباسى سفيد، آغشته به خون و گِل،و سرى از هم پاشيده با گلوله...»
در كنار خانه‏اى نيمه ويران، زن جوانى در حالى كه طفل شيرخوارش را در آغوش گرفته، به رو افتاده است. تلاش كرده بود خود و كودكش را از چنگ قاتلان نجات دهد، اما جنايتكاران از پشت او را به رگبار بسته بودند. گلوله‏ها از بدنش عبور كرده و در بدن طفل شير خوارش نشسته بود.
در كنار ديوارى، اجساد دست بسته بيست نوجوان پانزده، شانزده ساله رديف شده بود. آن‏ها ديگر نه مدرسه را خواهند ديد، و نه معلمان و دوستانشان،آن‏ها را.
بالاى تلى از آوار، جسد دختركى چهار ساله افتاده است. در ميان خرابه‏هاى خانه ويران شده خود، دنبال مادرش مى‏گشت كه قاتلان او را ديده و گلوله‏هاى خود را در عورت او خالى كردند. در كنار جسدى كه سر آن از هم پاشيده بود، زنى كارت شناسايى آلوده به خونى به دست گرفته و فرياد مى‏زند:اين برادر من است... لبنانى است نه فلسطينى.
در كوچه‏اى، دو دختر يازده يا دوازده ساله، در حالى كه پاهايشان از يكديگر فاصله داشت، به پشت افتاده‏اند، قاتلان قبل از خالى كردن گلوله درسرشان، آنان را مورد تجاوز قرار داده بودند. در جاى ديگرى، بلدوزرهاى اسرائيلى، آوار خانه‏ها را روى تعدادى جسد ريخته بودند. از ميان سنگ‏ها و خاك‏ها، دست زن باردارى ديده مى‏شود؛ او مى‏خواسته كارت شناسايى لبنانى‏اش را نشان دهد كه مهلتش نداده بودند. كارت شناسايى هنوز در دستش بود.
در خانه‏اى ديگر، همه‏ى افراد خانواده در حين غذا خوردن به رگبار بسته شده بودند. بشقاب‏ها نيم خورده مانده بود. در خانه‏اى ديگر، قاتلان شكم زن باردارى را از هم دريده و جنين را از امعا و احشا بيرون كشيده بودند.صندوق‏هاى مهمات و كاغذهاى رنگين مخصوص شكلات ساخت اسرائيل كه نوشته‏هايى به زبان «عبرى» روى آن ديده مى‏شود، در محل جنايت پراكنده‏اند. آثار بلدوزرها روى جاده‏ى شنى، به گورهاى دسته‏جمعى ختم مى‏شود.قاتلان براى پنهان كردن اجساد، خانه‏ها را روى آن‏ها ويران كرده‏اند.
قربانيان قتل عام صبرا و شتيلا، بيش از 4000 نفر برآورد شده است. در اردوگاه، حتى يك جسد كه لباس نظامى به تن داشته باشد ديده نمى‏شود.
بامداد روز بعد، جمعه 26 شهريور )17 سپتامبر)، اسرائيل كه سعى مى‏كرد چهره‏اى موجه و عوام فريبانه بگيرد، حدود ساعت 11 صبح، مثلا از روى ناراحتى، به يگان‏هاى فالانژ دستور داد كه عمليات خود را متوقف كنند؛ ولى از ساعت‏هاى اوليه‏ى بعد از ظهر، «يارون» به يك نيروى 150 نفرى فالانژ اجازه داد كه به افراد «حُبيقه» پيوسته و با ورود به اردوگاه‏ها، در كشتار فلسطينى‏ها شركت كنند.
ساعت 5 بعد از ظهر، ميان «ايتان» و فرماندهان فالانژ، ديدارى صورت گرفت و رئيس ستاد ارتش اسرائيل به يگان‏هاى فالانژ اجازه داد كه تا صبح روز بعد در اردوگاه‏ها باقى مانده و مأموريت جنايتكارانه خويش را كامل كنند.
فالانژيست‏ها از يگان‏هاى مهندسى - رزمى ارتش اسرائيل خواستند كه با به كارگيرى بلدوزرهاى خود، ساختمان‏هاى محل سكونت فلسطينيان درداخل اردوگاه‏ها را كه از نظر مسيحيان «ساختمان‏هاى غير قانونى» به‏حساب مى‏آمد، با خاك يكسان كنند كه يگان‏هاى ارتش اسرائيل به بهترين وضع ممكن! وظيفه‏ى خود را انجام دادند. فالانژها، فلسطينى‏ها را داخل خانه‏هايشان قتل عام كرده بودند و بلدوزرهاى اسرائيلى آن‏ها را در زيرآوار مدفون كردند.
ساعت 8 صبح روز بعد، شنبه 27 شهريور )18 سپتامبر)، هنوز فالانژها از اردوگاه‏ها خارج نشده بودند و در نتيجه، ارتش اسرائيل براى آن‏كه ژست بشردوستى بگيرد، به نيروهاى مسيحى دستور داد كه از آن‏جا خارج شوند. ظرف چند ساعت بعد، شدت خونريزى آشكار شد.
شدت جنايت فالانژها به حدى آشكار بود كه نيروهاى مارونى مسيحى، از ميان پرستاران و پزشكانى كه براى كمك به مجروحين آمده بودند، افراد فلسطينى را از جدا كرده و در مقابل چشمان همگان و در كمال خونسردى، با شليك گلوله به سرشان، آن‏ها را به قتل رساندند. 36 ساعت پس از آغاز قتل عام، وقتى خبرنگاران وارد اردوگاه شدند، ديدند كه هنوز بلدوزرهاى اسرائيلى مشغول انتقال جنازه‏هاى مقتولين به‏گورهاى دسته‏جمعى هستند و هنوز همه كشتگان كه تعداد شان بين يك‏تا دو هزار نفر اعلام شده است، دفن نشده‏اند.
يك افسر فالانژ، بعدها درباره‏ى تعداد تلفات جنايت اردوگاه‏هاى صبرا و شتيلا گفت: «زمانى كه بخواهند براى بيروت مترو بكشند، و مجبور باشند زمين را بكنند، خواهند فهميد چه تعداد زير خاك دفن شده‏اند.»
«جيمى كارتر» رئيس جمهورى اسبق امريكا، در كتاب خود «خون ابراهيم»، نوشته است كه مقتولين، تنها فلسطينى‏ها نبودند، بلكه مسلمانان لبنانى نيز جزو كشتگان بودند و اجساد مقتولان در گورهاى دسته جمعى دفن مى‏شدند. كارتر همچنين متذكر مى‏شود كه هيچ دليلى وجود نداشت كه ثابت كند در اردوگاه‏هاى صبرا و شتيلا، رزمنده وجود دارد.
وحشيانه بودن اين قتل عام و مسئوليت شارون و برخى ديگر از فرماندهان نظامى اسرائيل در وقوع و ادامه‏ى چند روزه‏ى آن، به قدرى آشكار بود كه حدود چهار صد هزار نفر اسرائيلى با برپا كردن تظاهرات خيابانى،اين قتل عام وحشيانه را محكوم كرده و خواهان تحقيق براى تعيين نقش اسرائيلى‏ها در آن شدند.
جورج بال، درباره كشتار صبرا و شتيلا، برخورد غرب و نقش اسرائيل در آن، مى‏نويسد:
«اسرائيل با اشغال غرب بيروت توانست كنترل اردوگاه‏هاى آوارگان در صبرا و شتيلا را به دست گيرد و به دنبال آن، بدون توجه به تعهدات قبلى و تضمين‏هايى كه براى حفظ امنيت و سلامت خانواده‏هاى فلسطينى در اردوگاه‏ها داده شده بود، ژنرال شارون و همكارانش حتى يك لحظه هم براى استفاده از فرصت به دست آمده درنگ نكردند و بلافاصله درهاى اين دو اردوگاه را به روى دوستان متحد خويش، فالانژيست‏ها گشودند، كه آن‏ها نيز به‏نوبه‏ى خود حتى لحظه‏اى را براى قصابى از دست ندادند. آن طور كه از گزارش كميسيون كاهان بر مى‏آيد، در قتل عام صبرا و شتيلا، روى هم رفته بين 700 تا800 مرد و زن و كودك فلسطينى به شكلى كه يادآور دوران تيمور لنگ بود،كشته شدند. گزارش هلال احمر فلسطينى، تعداد كشته شدگان را افزون بر2000 نفر نشان مى‏دهد، اما فقط براى 1200 نفر جواز دفن صادر كرده است.»

موضع آمريكا
پس از گذشت 36 ساعت از آغاز كشتار، به دنبال آشكار شدن تنها گوشه‏اى از جنايات فالانژها و صدور گواهى مرگ 1200 نفر و در حالى كه ديگر سكوت امكان نداشت، آمريكا در ژستى بشر دوستانه خواستار پايان قتل‏عام شد. در واقع ديگر كسى زنده نمانده بود كه فالانژها او را بكشند!
فيليپ حبيب، نماينده ويژه‏ى آمريكا، هنگام مذاكره با رهبران فلسطينى در مورد خروج آنان از لبنان، با گرو گذاشتن شرف آمريكا، به آن‏ها تعهد داده بود كه سلامت خانواده‏هاى اعضاى ساف را كه در اردوگاه‏ها باقى مانده‏اند، تضمين مى‏كند. او به آن‏ها گفته بود كه آمريكا اين تضمين را بر اساس تاكيدهايى مى‏دهد كه از دولت اسرائيل و رهبران گروه‏هاى لبنانىِ مرتبط با اسرائيل (فالانژيست‏ها) دريافت داشته است.آمريكا نه تنها هيچ تلاشى جهت عملى شدن اين تضمين انجام نداد، حتى تفنگداران خود را زود هنگام از بيروت بيرون برد، بدون آن‏كه طبق توافق قبلى، تدابير لازم را به منظور حمايت از خانواده‏هاى فلسطينى باقى مانده در بيروت، اتخاذ كند.
فيليپ حبيب، بعد از كشتار صبرا و شتيلا گفت: «من با سوگند شرف خود، يعنى شرف آمريكا، به آن‏ها قول دادم كه خانواده‏هاى فلسطينى كه بدون حمايت رزمندگان در اردوگاه‏ها باقى‏مانده‏اند، در امان خواهند بود؛ ولى ما هيچ كارى براى حمايت از آن‏ها انجام نداديم.»
جورج بال در اين باره مى‏نويسد:
«موقعى كه آمريكا صريحاً توسط فيليپ حبيب، فرستاده‏ى مخصوص رئيس جمهورى آمريكا به فلسطينى‏ها قول داد كه «تمام سعى خود را به كار خواهد گرفت تا برنامه تخليه و تضمين‏هاى مورد نظر به نحو كامل و دقيق به اجرا گذارده شود»، معنايش اين بود كه «رهبران فلسطينى! مطمئن باشيد اگر به تعهدات خود عمل كنيد، اسرائيل نيز در مقابل به تعهدات خود عمل خواهد كرد.» و فلسطينى‏ها چون هيچ‏گاه به وعده‏هاى اسرائيلى‏ها اعتماد نداشتند،بنابراين حتماً توافقنامه‏ى ترك بيروت را فقط با اطمينان به تضمين ما پذيرفتند و به مورد اجرا گذاشتند... آن‏ها در اين ماجرا به ما اعتماد كردند؛ ولى ما در عوض به آن‏ها خيانت كرديم. گر چه جريان قتل عام اردوگاه‏هاى صبرا و شتيلا، نظر جهانيان را عليه اين اقدام برانگيخت، ولى انعكاس اخبار آن به گونه‏اى بود كه به نظر نمى‏رسيد حتى يك نفر هم حكومت ريگان را به خاطر لكه دار كردن‏حيثيت آمريكا و پشت پا زدن به تعهداتش، مقصر قلمداد كرده باشد.»
در پايان اجلاس شوراى امنيت هم، آمريكا هنگامى راضى به تاييد قطعنامه محكوميت «قتل عام وحشيانه» در بيروت شد كه توانست با استفاده از قدرت سياسى خود، نام اسرائيل را به عنوان عامل اين جنايات، از قطعنامه حذف كند؛ ولى در همان حال نماينده‏ى اسرائيل در سازمان ملل، قطعنامه شوراى امنيت را «گردن نهادن به نوع جديدى از انحطاط اخلاقى و رذالت» توصيف كرد و آن را غير قابل قبول دانست.
ريگان در مواجهه با اين اقدام، به خاطر رعايت مصالح سياسى ناچار به عكس‏العمل شد؛ ولى چون درصد توجيه يورش اسرائيل به غرب بيروت بود ناچار شد بگويد: «آن‏چه قواى اسرائيل را به بازگشت دوباره به بيروت وادار ساخته، وقوع حملاتى است كه پس از حادثه‏ى قتل رئيس جمهورى انتخابى لبنان، توسط بعضى عناصر شبه نظامى دست چپى در غرب بيروت جريان دارد.»
كابينه‏ى اسرائيل طى اجلاس يكشنبه شب 28 شهريور )19 سپتامبر)خود، اين بى رحمى را نتيجه‏ى عمل يك يگان لبنانى كه از يك نقطه‏ى دورتر از مواضع ارتش اسرائيل وارد اردوگاه‏ها شده است، قلمداد كرد و كوشيد تا هر گونه ارتباط خود را با اين كشتار منتفى تلقى كند.

بازگشت نيروهاى چند مليتى
پس از كشتار صبرا و شتيلا، نيروهاى غربى، به‏خصوص آمريكايى‏ها، مجدداً به بهانه‏ى برقرارى صلح، به لبنان بازگشتند. جورج بال درباره‏ى بازگشت نيروهاى آمريكايى به بيروت، مى‏نويسد:
«ما در حالى ناچار شديم يك بار ديگر صف تفنگداران دريايى آمريكا را روانه بيروت كنيم كه مى‏دانستيم اگر مأموريت اولشان به خاطر مشخص نبودن وظيفه‏ى آن‏ها، مختصر و كوتاه برگزار شده ولى اين بار تفنگداران خود را، براى انجام وظيفه‏اى وا مى‏داريم كه هم نامشخص و مهم است، و هم تا مدت مديدى به درازا خواهد كشيد.
بار اول، چون هدف از اعزام تفنگداران دريايى فقط اين بود كه در بيروت مستقر شوند تا تمام سران فلسطينى شهر را ترك كنند، لذا محدوده‏ى زمانى مأموريت آن‏ها نيز كاملاً معلوم بود، ولى بار دوم، تفنگداران مى‏بايست تا «خروج كامل همه نيروهاى خارجى» در لبنان بمانند و طبيعى است كه براى اين كار هم اصلا نمى‏شد محدوده‏ى زمانى مشخص را تعيين كرد؛ زيرا در آن زمان هيچ يك از نيروهاى سورى و اسرائيلى كوچك‏ترين قدمى كه حاكى از تمايل آن‏ها به ترك لبنان باشد، برنداشته بودند و در نتيجه، تفنگداران آمريكايى بدون آن‏كه واقعاً بدانند به خاطر اجراى چه وظيفه‏اى در محل مستقر مى‏شوند، همين طور بى‏هدف به بيروت آورده شدند و مصداق اين اصطلاح نظامى قرار گرفتند كه: اگر نيرويى نداند مأموريتش چيست، پس از مدتى به ماهيت وجودى خودش شك مى‏كند.»
جورج بال كه از منتقدين سرسخت سياست‏هاى خطاى آمريكا در لبنان است، درباره‏ى ضررهايى كه از اين عمل نصيب آمريكا شد،مى‏نويسد:
«اگر ريگان رئيس جمهورى عاقلى بود، حتماً شبيه پرزيدنت كندى كه بلافاصله شكست آمريكا در حمله به «خليج خوك‏ها» در كوبا را پذيرفت و از صحنه خارج شد عمل مى‏كرد؛ ولى او درست بر عكس آن‏چه انتظار مى‏رفت،شكست آمريكا را در لبنان، يك پيروزى ناميد و براى توجيه شكست خود،حتى اين توفيق را هم نداشت كه از عبارت معروف «وينستون چرچيل» در روز1319/3/14ه.ش )4 ژوئن 1940م) موقع تخليه قواى متفقين از «دونكرك» كمك بگيرد و بگويد: «بايد آن‏قدر انصاف داشته باشيم كه به فرار خود از مهلكه، عنوان پيروزى ندهيم.»
بال، در جايى ديگر به مقايسه‏ى باتلاق لبنان و مهلكه‏ى ويتنام براى سربازان آمريكايى، مى‏پردازد و مى‏نويسد:
«اگر در دو ماجراى ويتنام و لبنان تعداد نيروهاى ما با هم قابل مقايسه نبودند، ولى در عوض اشتباهاتمان كاملاً با يكديگر شباهت داشت: در هر دو مورد، ما تمام قدرت و اعتبار خود را براى پشتيبانى از يك حكومت بى پايه و ضعيف به كار گرفتيم تا بتوانند در صحنه‏ى جنگ داخلى بر حريفشان پيروز شوند. در هر دو مورد، بدون توجه به بى اهميتى نسبى قضاياى مبتلا به آن‏ها براى منافع آمريكا، از عاقلانه‏ترين روش كه بيرون كشيدن نيروهايمان قبل از بروز فاجعه بود، خوددارى كرديم. در هر دو مورد، رهبران ما روشى درست خلاف عقل و منطق در پيش گرفتند و در نتيجه على‏رغم ادعاهايى كه در كسب پيروزى داشتند، آمريكا را دچار شكستى مصيبت بار كردند.
در ويتنام ما از مجموع 550 هزار نيروى نظامى، 55 هزار كشته داديم و در لبنان از مجموع 1800 تفنگدار دريايى 265 نفرشان در حالى تلف شدند كه آن‏ها را بدون حفاظ و در موقعيتى وخيم ميان آتش جنگ داخلى قرار داده بوديم و خودشان هم خوب مى‏دانستند كه با حضور در آن‏جا هيچ منافعى براى كشورشان تأمين نخواهد شد.»

اولين تهاجم‏ ها به دشمن
مردم مناطق اشغالى مى‏ديدند اسرائيل كه به بهانه‏ى سركوب و اخراج چريك‏هاى فلسطينى وارد خاك لبنان شده است، با وجود خروج فلسطينى‏ها از بيروت، همچنان در لبنان ماندگار شده و به جنايات خود ادامه مى‏دهد.
هر روز بيش از پيش مناطق مسلمان نشين و به خصوص روستاهاى شيعيان، زير باران گلوله‏هاى توپ و خمپاره و موشك‏هاى هواپيماهاى صهيونيست‏ها قرار مى‏گرفت. اسرائيل سعى داشت تا گروهى به نام «كميته‏ى نجات ملى لبنان» تشكيل دهد و مثلا با كمك و همراهى بعضى از احزاب لبنانى، اين كشور را از بحران برهاند! برخى از رهبران احزاب سياسى لبنان كه از مقاومت در برابر تجاوزات اسرائيل هراس داشتند، به اين طرح تن داده و وارد اين كميته‏ى فرمايشى شدند.
بشير جميل كه در بين مردم به عنوان مجرى طرح‏هاى اسرائيل در لبنان مشهور بود و فرماندهى نيروهاى فالانژيست را برعهده داشت، اين كميته را تشكيل داد و سرانجام حفاظت از كاخ رياست جمهورى لبنان، به‏عهده‏ى كماندوهاى متجاوز اسرائيل كه تا بيروت پيش‏روى كرده بودند واگذار شد.
مردم مناطق شيعه نشين در جنوب، شاهد بودند كه نيروهاى متجاوز، هر روز به بهانه‏هاى واهى و نامعلوم، جوانان روستاها و شهرك‏ها را دستگير كرده و به بازداشتگاه‏هاى تحت نظر خود، از جمله زندان «انصار» در شهرك اشغالى «انصار» مى‏برند. همين صحنه‏ها بود كه برخشم مردم مى‏افزود و عزم آنان را براى مقابله با وحشى‏گرى‏هاى صهيونيست‏ها دوچندان مى‏كرد.
چندى پس از ورود سرمستانه‏ى نيروهاى صهيونيست به بيروت، و جلسه با رئيس جمهورى و فرماندهان فالانژ در كاخ رياست جمهورى «بعبدا»، اولين جرقه‏هاى مقاومتِ منظم در برابر نيروهاى اشغال‏گر، در شهر بيروت زده شد.
شهرك «خَلدِه» در جنوب بيروت، اولين منطقه‏ى تهاجم نيروهاى مقاومت اسلامى به متجاوزين بود. يازده جوان شيعه، با كم‏ترين امكانات نظامى و فقط با استفاده از اسلحه‏ى كلاشينكف و نارنجك دستى، طى يك عمليات چريكى، به واحدهايى از ارتش اسرائيل كه با تجهيزات و سلاح پيشرفته در جنوب بيروت مستقر بودند و از آن‏جا شهر را زير آتش توپخانه خويش مى‏گرفتند، حمله بردند. درگيرى به گونه‏اى بود كه اسرائيل به هيچ وجه انتظارش را نداشت؛ چرا كه آن‏جا عقبه‏ى خط بيروت محسوب مى‏شد.
درگيرى سختى ميان مبارزين شيعه و صهيونيست‏ها روى داد. تلفات زيادى بر اسرائيل وارد آمد، كه البته در برابر ضربات روحى و روانى كه برسربازان صهيونيست نازل شد، ناچيز بود. تعدادى از مبارزين شيعه نيز در اين درگيرى مجروح شدند. مقاومت اسلامى لبنان كه بعدها موجوديت رسمى پيدا كرد و به بزرگ‏ترين دشمن اسرائيل تبديل شد. اولين شهيد خود را در نبرد با صهيونيست‏ها به نام «سمير نورالدّين» تقديم كرد.
همه‏ى آنانى كه از جان خويش ترس داشتند و حتى گروه‏هايى از اهل‏دين معتقد بودند كه اين گونه اعمال حمله در قالب گروهى ده، دوازده نفره به تانك‏ها و نفرات عظيم و آموزش ديده‏ى دشمن، خودكشى محض بوده و جايز نمى‏باشد. گاه نيز اتفاق مى‏افتاد بعضى از مردم روستاهاى‏اطرافِ صحنه‏هاى درگيرى، كه از شدت عكس‏العمل نيروهاى اسرائيل‏در گلوله باران روستاها و شهرها ترس داشتند، نسبت به رزمندگان مقاومت اسلامى اهانت كرده و يا آنان را مورد لعن و نفرين قرار مى‏دادند. و گاه مى‏شد كه آنان را با سنگ و كلوخ مورد حمله قرار مى‏دادند يا تمسخر كرده و خطاب به آنان مى‏گفتند: «همه‏ى شما ديوانه هستيد... شما مى‏خواهيد با يك كلاشينكف جلوى تانك‏ها را بگيريد... شما اين كارهاى مسخره را انجام مى‏دهيد؛ ولى آن‏ها در عوض شهرها را بمباران مى‏كنند و ما آسيب مى‏بينيم.»
ولى عمليات خلده كه به ظاهر كوچك و محدود مى‏آمد، اثرات مثبت خود را بر مردم و به خصوص اثرات منفى را بر سربازان اسرائيل گذاشت. هنگامى كه كاروان نظاميان اسرائيلى وارد منطقه‏ى جنوبى بيروت كه محل زندگى شيعيان بود شد و تانك‏هايشان وارد منطقه‏ى «الغُبِيرى» شدند، گلوله‏هاى آر.پى.جى هفت و شيشه‏هاى «كوكتل مولوتف» حاوى بنزين كه از سوى جوانان شيعه، از بام خانه‏ها بر سر آنان پرتاب مى‏شد،مقدمشان را آتش‏باران كرد.
همين درگيرى محدود و به ظاهر كوچك و ديوانه وار! بود كه باعث شد كه تا آخرين روزهاى اشغال بيروت، نيروهاى اسرائيلى، به دليل احساس خطر شديد، وارد مناطق شيعيان نشوند و حتى نتوانند نيروهاى خود را از منطقه‏ى «اوزاعى» عبور داده و وارد «ضاحيه» شوند.
تحريك مردم
نيروهاى اسرائيل، از بدو ورود و تجاوزشان به خاك لبنان، گذشته از جنايات و فجايعى كه مرتكب شدند، دست به اعمال شرم آور و ننگينى نيز زدند كه از هيچ‏كس جز صهيونيست‏ها بر نمى‏آمد. يكى از نمونه‏هاى بارز آن كه خشم مردم را برانگيخت، اين بود كه سربازان اسرائيلى در وسط خيابان‏هاى شهرهاى جنوب لبنان و در بزرگ‏ترين مناطق شيعه نشين از جمله صور، در مقابل ديدگان زنان و كودكانِ رهگذر، در كمال بى شرمى،به اعمال خلاف عفت عمومى و كارهاى شنيع در ملاء عام اقدام كردند و هدفشان از اين گونه اعمال كثيف، از بين بردن ايمان و خدشه دار ساختن غيرت دينى مردم مسلمان، و همچنين ترويج فساد و بى بندبارى بود.
در آن ايام، روزنامه‏ى «النهار» عكسى منتشر كرد كه در آن چند سرباز اسرائيلى كاملاً عريان و بدون كوچك‏ترين تن پوشى در مقابل ديدگان رهگذران در شهر صور، مشغول استحمام و دوش گرفتن بودند و ديوانه وار مى‏خنديدند.
سربازان اسرائيلى كه بيش‏تر آنان از كشورهاى غربى و اروپايى به‏عنوان مهاجر به فلسطين اشغالى آمده بودند سعى داشتند تا همه‏ى تجارب كثيف خود را در لبنان به مرحله‏ى اجرا در آورند و از ملت مقاوم آن‏جا، مردمى بسازند كه دچار فساد، ركود و خمودگى باشند، تا فرصتى براى نبرد و ايستادگى در برابر دشمنانشان نيابند. همه‏ى اين اعمال، نتيجه‏ى عكس داشت و باعث شد تا رزمندگان مقاومت اسلامى، در چشم مردم به عنوان غيرتمندانى دلير، جا باز كنند.

شهادت ‏طلبى در اسلام
دشمنان اسلام، خاصه كشورهاى غربى در عصر حاضر، كه ضربات بسيارى از شهادت‏طلبى مسلمانان به خصوص شيعيان خورده‏اند،همواره به دنبال تخطئه و انحراف افكار عمومى از اين روحيه‏ى مبارزه و جهاد مسلمانان بوده‏اند.
رسانه‏هاى گروهى صهيونيستى و غربى، از اولين روزهاى بروز عمليات شهادت‏طلبانه در صحنه‏ى مقابله با جنايت و تجاوز اشغال‏گران صهيونيست در لبنان، همواره تلاش داشته‏اند تا عاملين اين حملات را عده‏اى جوان گول خورده كه توسط چند روحانى، مغزشان شست‏وشو داده شده است، معرفى كنند براى رسيدن به اين هدف روانى و تبليغى، مبارزين را پيروان سيره‏ى فرقه‏ى «اسماعيليه» به رهبرى «حسن صباح» نشان داده كه پيش از حمله به اهداف خود، مواد مخدر حشيش استعمال مى‏نمودند تا از حال عادى خارج شده، تا از بزرگى دشمن نهراسند و جرأت نزديك شدن و مقابله با آن را داشته باشند. به همين لحاظ همواره در خبرهاى خود، شهادت‏طلبان را فرقه‏ى «حشاشين» مى‏ناميدند.
بدون شك سردمداران قدرت‏هاى شيطانى خود بر اين امر آگاهى كامل دارند كه پيشينه‏ى شهادت‏طلبى در اسلام به سال‏هاى اول پيدايش اين دين برمى‏گردد و همواره دشمنان اسلام به خصوص يهود از اين سلاح مسلمانان در هراس بوده‏اند.
در «لَيلهُ المَبيت» اولين سال‏هاى بعثت پيامبر اسلام حضرت محمدصلى الله عليه وآله وسلم، توطئه‏گرا قريش، در «دارالندوه» اجتماع كرده و براى قتل پيامبر نقشه كشيدند. حضرت على‏عليه السلام اولين كسى كه به دين پسر عموى خويش ايمان آورده بود، در بستر پيامبر خوابيد و در حالى جنايتكاران براى عملى ساختن نقشه‏ى شوم خود به خانه پيامبر هجوم بردند، على را آن‏جا ديده و ناكام ماندند. اين اولين عمل شهادت‏طلبانه در تاريخ اسلام بود كه شخصى مومنى خود را براى نجات پيامبر خويش براى شهادت مهيا كرد و آگاهانه بر جايى قدم گذاشت كه احتمال كشته شدن بسيار بود.
در طى جنگ‏هاى مسلمانان با كفار و مشركين نيز نمونه‏هاى بسيارى از شهادت‏طلبى ديده مى‏شود كه بارزترين آنها، در صحنه‏ى حماسى و عظيم در روز عاشورا به ثبت تاريخ رسيد. ياران حضرت اباعبداللَّه الحسين‏عليه السلام باوجودى كه از كمى تعداد ياران خويش و جمعيت انبوه سپاه دشمن آگاهى كامل داشتند، ولى براى صيانت از اسلام و امام خويش، سينه بر امواج شمشير و نيزه‏ى دشمن سپرده و ضمن به هلاكت رساندن بسيارى از آنان، خود عاشقانه به شهادت رسيدند.
بدون شك در برابر اين شهادت‏طلبى، دشمن كه سربازان خود را به زور و يا تطميع روانه‏ى جبهه‏ى نبرد كرده بود، با مشكلى دو چندان مواجه مى‏شده است و چه بسا همين مسئله مبيّن اين باشد كه در عمليات شهادت‏طلبانه، همواره دشمن متحمل تلفات و ضرر و زيان بيش‏ترى شده است.
جنايت پيشگان تاريخ و در عصر حاضر آمريكا و صهيونيست‏ها، همواره مسلمانان شهادت‏طلب را كه حاضرند براى حفظ دين خود و رهايى از زير يوغ ستم تا مرز شهادت ايستادگى كنند، تروريست، جنايتكار معرفى كرده‏اند؛ اين در حالى است كه صحنه‏هاى كشتارى همچون اردوگاه‏هاى «صبرا و شتيلا» كه در طى يك روز صدها زن و بچه به فجيع‏ترين شكل ممكن توسط مزدوران صهيونيسم قتل عام شدند،دفاع در برابر تروريسم عنوان شده است.
متاسفانه برخى مسلمانان نيز در اولين روزهاى جلوه‏گرى عمليات‏ها، شهادت‏طلبانه، آن را به عنوان خودكشى و انتحار معرفى كرده، ولى با پيشرفت دشمن در جنايت و تجاوز، خود دريافتند كه عمل اين جوانان مومن كه از جان شيرين خويش مى‏گذرند بدون اين‏كه هيچ گونه چشمداشتى داشته باشند، چيزى نيست جز عملى صادقانه و خالصانه در راستاى نهضت عاشورايى امام‏حسين‏عليه السلام .

طرح عمليات شهادت‏طلبانه
پس از آن‏كه نيروهاى مقاومت اسلامى، به واسطه‏ى درگيرى‏هاى متفرقه و حملات گسترده‏ى خود، موفق شدند تلفاتى بر ارتش اشغال‏گر وارد آورند، به اين فكر افتادند تا با تهيه‏ى طرحى، كمبودهاى تجهيزاتى خويش را در برابر سلاح و امكانات پيشرفته دشمن كه بيش‏تر آمريكايى بود، جبران كنند. وارد آوردن ضربات مهلكتر و كارى بر پيكره‏ى رژيم صهيونيستى، يكى از اهداف اوليه‏ى اين حملات جديد بود. بايد به هر وسيله‏ى ممكن، استقامت و پايدارى شيعيان و از خود گذشتگى‏شان، به‏دشمن نشان داده مى‏شد تا آنان را مجبور به عقب نشينى از مناطق اشغال شده كند.
حدود يك سال پيش از آن، عمليات شهادت‏طلبانه‏اى توسط گروه‏هاى اسلامىِ مخالف عراق، عليه سفارت اين كشور در بيروت انجام شده بود كه مى‏توانست الگوى خوبى براى كار قرار گيرد. در اين‏كه اين‏گونه حملات، تلفات و ضايعات بسيارى بر دشمن وارد خواهد كرد،شكّى نبود؛ ولى مسئله مهم، مجوز شرعى اين نوع عمليات بود كه شخص حمله كننده بايد با دست خويش، خود را مى‏كشت و فدا مى‏كرد.

تأييد يا تحريم
تأييد يا تحريم عملياتى كه شخص با به‏هلاكت انداختن خويش، تعدادى از نيروهاى نظامى دشمن را از بين ببرد، از سوى شخصيت‏هاى مذهبى و مقامات سياسى جهان به خصوص كشورهاى اسلامى، عربى همواره دستخوش تحولات سياسى جارى منطقه و مواضع سردمداران حكومت‏ها بوده است.
اگر سردمداران حكومتى همچون مصر، در صلح و آشتى با اسرائيل پيش مى‏رفتند، عمليات شهادت‏طلبانه را «انتحار» ناميده، حرام اعلام مى‏كردند؛ ولى اگر شرايط جهانى به‏گونه‏اى بود كه سردمداران كشور ولو براى تبليغات ظاهرى عليه اسرائيل موضع‏گيرى مقطعى كرده و داد سخن مى‏دادند، همان اشخاص، براى انجام عمليات شهادت‏طلبانه، مجوز شرعى نيز صادر مى‏كردند.
آن‏چه كه در اين ميان مورد نظر مى‏باشد، اين است كه هيچ يك از مجريان عمليات‏هاى شهادت‏طلبانه، به تحريم‏ها و يا تاييدهاى سياسى آنان وقعى ننهاده و همواره آن‏چه را كه علماى دينى معتبر و مورد وثوقشان اعلام نموده‏اند، به اجرا گذارده‏اند.
اولين اصل در عمليات شهادت‏طلبانه، پايبندى به اصول مسلّم اسلام است. كشتن زنان و فرزندان و حتى مردان بى‏گناه، به هيچ وجه جزو اهداف شهادت‏طلبان نبوده است. هيچ شهادت‏طلبى، عملياتى مانند آن‏چه را كه در 20 شهريور 11( 1380 سپتامبر 2001م) در نيويورك پيش آمد و منجر به قتل گروه كثيرى از مردم بى‏دفاع شد، تأييد نمى‏كند؛ همچنين عمل سربازى اردنى كه چند سال پيش از اين، در مرز اردن و اسرائيل، بر روى اتوبوس سرويس دبستان كودكان يهودى تيراندازى كرد و 7 كودك را كشت و خود نيز توسط سربازان دشمن كشته شد به هيچ روى قابل دفاع نخواهد بود.
كشتن و قتل عام زنان و كودكان، جرأت و جسارتى لازم ندارد؛ در عوض، گذر از حصارها و دژهاى عظيم و پيچيده و سيستم‏هاى امنيتى دشمن و هجوم بردن بى‏محابا بر نيروهاى تا دندان مسلح دشمن و افراد زبده‏ى اطلاعاتى و امنيتى آن، شجاعت و جسارت مى‏طلبد كه اين امر فقط از كسانى ساخته است كه به تمام اصول اسلامى جهاد و شهادت‏طلبى پايبند هستند.
با توجه به اين موارد، بايد اذعان داشت كه اولين مسئله‏اى كه فرد شهادت‏طلب، مد نظر دارد، مجوز شرعى «انتحار» و كشتن خويش به‏دست خود است و اين‏كه با اين عمل، چه ضربه‏اى بر دشمن وارد مى‏آورد.

مجوز شرعى عمليات شهادت‏طلبانه
مهم‏ترين نظر و فتوا درباره‏ى اجراى عمليات شهادت‏طلبانه، نظر حضرت امام خمينى (ره) مى‏باشد. حجت الاسلام والمسلمين «سيد عيسى طباطبايى» كه از ديرباز در لبنان بوده و دوشادوش مسلمانان آن سامان، در مبارزاتشان عليه متجاوزين شركت داشته است××× 1 وى در حال حاضر مسئول نمايندگى بنياد شهيد و بنياد جانبازان در لبنان مى‏باشد). ××× درباره‏ى اجازه شرعى حضرت امام خمينى درباره‏ى عمليات شهادت‏طلبانه، در گفت و گوى اختصاصى - زمستان 1997( 1375 م )- در دمشق، اظهار داشت: «قبل از آغاز عمليات شهادت‏طلبانه در لبنان، شخصا خدمت امام رسيدم و به ايشان عرض كردم كه گروهى از شيعيان غيرتمند لبنان از من خواسته اند تا از شما بپرسم كه اين‏ها مى‏خواهند با هدايت ماشين‏هاى مملو از مواد منفجره، خود را به ميان مقرها و كاروان نظاميان اسرائيلى‏بكوبند و با مرگ خود، ده‏ها تن از نيروهاى متجاوز را به درك واصل كنند. با توجه به اين‏كه برخى روحانيون لبنان انجام اين كار را «انتحار» و خودكشى مى‏دانند، نظر حضرت عالى چيست؟ آيا شرعاً مى‏شود با كشتن خود، ضربه سختى بر دشمن وارد آورد؟
حضرت امام نگاهى انداخت و در حالى كه دستش را جلو آورد و انگشت اشاره خويش را به علامت تاكيد تكان مى‏داد، سه بار پشت سر هم فرمودند: «اين كار اكيداً جايز است... اكيداً جايز است... اكيداً جايز است...»

در سال‏هاى قبل از پيروزى انقلاب اسلامى 1357ه.ش (1978 ميلادی) لبنان يكى از امن‏ترين پايگاه‏هاى نظامى، سياسى و فرهنگى سازمان‏ها، احزاب و اشخاص ايرانى‏اى بود كه عليه حكومت شاه مبارزه مى‏كردند.
شهيدان «سيد على اندرزگو» و «محمد منتظرى» از جمله افرادى بودند كه پس از تهيه‏ى سلاح در لبنان براى مبارزين داخل كشور، آن‏ها را به ايران منتقل مى‏كردند. برخى گروه‏هاى مسلح نيز در لبنان پايگاه‏هايى براى آموزش چريكى نيروهاى خود بر پا كرده بودند كه همين امر حساسيت سازمان امنيت و اطلاعات كشور (ساواك) شاه را بر روى لبنان،برانگيخته بود.
در ميان افرادى كه در لبنان فعاليت گسترده‏اى داشتند، «امام موسى‏صدر» و شهيد دكتر «مصطفى چمران» از بر جسته‏ترين‏ها هستند. امام موسى صدر با تاسيس «مجلس اعلاى شيعيان» نهاد و پايگاهى براى تشكّل و سازماندهى شيعيان كه همواره مورد ظلم و تعدى ديگر اقوام و طوائف بودند بنا نهاد. امام موسى صدر با همراهى شهيد چمران، «افواج مقاومت لبنانى» (امل) را به عنوان يك سازمان مسلح شيعى، بنيان گذاشت كه بعدها مقاومت اسلامى و حزب‏اللَّه از دل آن بيرون آمد و به‏عنوان گروهى مخلص و مقاوم در تاريخ لبنان خوش درخشيد.
مرحوم «حاج سيد احمد خمينى» نيز با حضور در ميان نيروهاى مسلمان و مبارز ايرانى در لبنان، ارتباط امام خمينى و لبنان را برقرار مى‏ساخت.
در ماه‏هاى منتهى به پيروزى انقلاب اسلامى در ايران، شور و شعف عجيبى لبنان را فرا گرفته بود؛ چرا كه براى اولين بار تشيّع انقلابى، قدرت عرض اندام پيدا كرده بود. شايد همين احساس باعث شد تا گروهى از رزمندگان مسلمان لبنان، براى همراهى مردم انقلابى، عازم ايران شوند.
جنگ تحميلى عراق عليه ايران نيز صحنه‏هايى از حضور شيعيان لبنان كه همراه شهيد چمران به ايران آمده بودند، در جبهه‏ها به‏وجود آورد كه با شهادت چمران، و به دنبال آن بحرانى شدن اوضاع لبنان و تهاجم اسرائيل به آن‏جا، آنان به كشور خويش بازگشتند تا سازمانى مستحكم و مقاوم را به عنوان مقاومت اسلامى، بنيان گذارند.
لبنان، از دير باز براى شيعيان ايران بسيار قابل توجه و اهميت بوده و هست. با پيروزى انقلاب اسلامى شيعيان لبنان را بر آن داشت تا صحنه‏هاى استوارى و شهادت ايرانى‏ها را الگوى مبارزات خويش قرار دهند.
امام خمينى (ره) نيز همواره نسبت به لبنان حساسيت خاصى داشتند. اين حساسيت در ميان سخنان ايشان به خوبى نمايان است:
«ما لبنان را از خودمان مى‏دانيم. شيعيان لبنان و ايران و مسلمانان همه جا يكى هستند.» 1360/8/6
با اوج‏گيرى مقاومت در برابر تجاوزات رژيم صهيونيستى، امام خمينى(ره) در جلسه‏اى با حضور رهبران حزب‏اللَّه لبنان فرمودند: «جهاد حزب‏اللَّه لبنان،حجت را برهمه علما و مسلمانان جهان تمام كرد.»
در خردادماه سال 1361ه.ش (ژوئن 1982م) اسرائيل از حساسيت ايران نسبت به اوضاع و احوال لبنان و آن‏چه بر سر شيعيان آن سامان مى‏آمد، سوء استفاده كرد و براى نجات صدام از شكست حتمى پس از فتح خرمشهر به دست ايران، تهاجم خود به لبنان را شروع كرد.امام خمينى در اين رابطه فرموده‏اند: «]آمريكا [يك توطئه ديگرى عميق‏تر اجرا كرده است كه در اين توطئه، ماهم يك قدرى بازى خورديم و آن اين است كه يك نكته‏اى كه پيش ما خيلى بزرگ است و ما نسبت به آن حساسيت زياد داريم، آن غائله را پيش آورد تا اين‏كه ملت ما را از آن مطلبى كه در كشور خودش مى‏گذرد و از آن جنگى كه در كشور خودش مى‏گذرد، غافل كند. قضيه‏ى هجوم، اسرائيل به لبنان.
آمريكا مى‏دانست كه ما و ملت ما نسبت به لبنان حساسيت داريم و نسبت به اسرائيل هم از آن طرف حساسيت داريم. اين دام را آمريكا درست كرد يعنى آن نوكر خودش را فرستاد به اين‏كه حمله كند به لبنان و آن همه خسارات وارد كند و آن همه جنايات. و ما مى‏دانيم كه اگر ميليون‏ها جمعيت را از بين ببرند و يك مطلبى براى آمريكا حاصل بشود، و يك نفعى برسد، مى‏گويد همه بروند از بين. اين را ما از ابر قدرت‏ها شناخته‏ايم. آن‏ها در فكر اين نيستند كه در لبنان به زن و بچه مردم و به بلاد اين مستمندان و بيچارگان چه مى‏گذرد، آن‏ها دنبال اين هستند كه صدام را در اين طرف سرجاى خودش نگه دارند و ايران كه در نظر آن‏ها خيلى اهميتش بيشتر از لبنان و جاهاى ديگرى است، براى آن‏ها محفوظ بماند». 1361/3/29

بهانه سازى
اسرائيل كه از مدت‏ها پيش طرح تجاوز به جنوب لبنان را آماده كرده بود، براى هر چه بيش‏تر موجّه جلوه دادن عمليات خود، به دنبال بهانه‏هايى براى زمينه‏سازى اين حمله بود.
روز چهارشنبه 1361/2/1ه.ش )21 آوريل 1982 م)، در يك اقدام به ظاهر تلافى‏جويانه به خاطر كشته شدن يك افسر اسرائيلى بر اثر انفجار مين در جنوب لبنان، هواپيماهاى رژيم صهيونيستى، موضعى را در لبنان كه به عنوان پايگاه «سازمان آزاديبخش فلسطين» (ساف به رهبرى ياسر عرفات) تلقى مى‏كردند، هدف بمباران شديد قرار دادند كه در اين حادثه 23 فلسطينى كشته شدند.
چند روز بعد، يكشنبه 1361/2/19ه.ش )9 مه 1982 م)، متعاقب حمله به يك اتوبوس حامل صهيونيست‏ها در بيت المقدس، «مناخام‏بگين» نخست وزير اسرائيل، اعلام كرد كه: «موافقتنامه‏ى آتش بس با ساف‏را لغو شده مى‏دانم.»
بار ديگر هواپيماهاى اسرائيلى به نقطه‏اى در خاك لبنان كه ادعا مى‏شد دفتر ساف است حمله كردند. در اين حمله‏ى وحشيانه 12 نفر كشته و 56 نفر مجروح شدند. بنابر اظهارات منابع حاضر در محل حادثه، اكثر كشته شدگان به هيچ وجه با ساف ارتباط نداشته‏اند. در اين حمله، هيچ آسيبى به اعضا و كادر رهبرى ساف وارد نيامد؛ زيرا از چندى پيش، رهبران ساف در هيچ يك از دفاتر اين سازمان،بيش از 12 ساعت باقى نمى‏ماندند؛ به همين جهت نيز در حملات هوايى اسرائيل، بدون آن كه آسيبى به كادر رهبرى ساف برسد، بيش‏تر افراد غيرنظامى و مردم بى گناه كشته مى‏شدند؛ البته اسرائيل نيز به خوبى بر اين امر واقف بود؛ ولى هدف اصلى خود را كه فشار بر گروه‏هاى فلسطينى بود، مد نظر داشت.
ساف كه نمى‏توانست در قبال اين حمله بى تفاوت بماند، ناچار به جوابگويى برخاست و طى روزهاى بعد، حدود 100 موشك كاتيوشا به‏سوى شهرك‏هاى داخل اسرائيل شليك كرد. و اين بهانه‏اى شد كه ژنرال «رافائل ايتان» رئيس ستاد ارتش اسرائيل شش روز بعد، در روز شنبه 1361/2/25ه.ش )15مه 1982 م)، از استقرار نيروى 30 هزار نفرى‏اسرائيل در مرز لبنان خبر دهد.
تمام اين حوادث، نوعى پيش پرده براى آغاز نمايش اصلى محسوب مى‏شد كه از مدت‏ها قبل، همه به انتظارش نشسته بودند. چندى بعد هواپيماهاى جنگى اسرائيل بيروت را هدف بمباران قرار دادند. دو ساعت پيش از آن، كاتيوشاها و توپ‏هاى تحت امرِ ساف، بر روى شهرك صهيونيست نشين «الجليل» در جنوب مرز لبنان شليك كردند.در طى شب و روز بعد نيز دو طرف به مبادله‏ى آتش و گلوله پرداختند و اين درست همان چيزى بود كه اسرائيل مى‏خواست.

بهانه ‏ى اصلى
نيمه شب پنجشنبه 1361/3/13ه.ش )3 ژوئن1982م)، كابينه‏ى اسرائيل انگيزه‏ى لازم براى حمله به لبنان را به دست‏آورد:
يك فلسطينى به «شلوموآرگوف» سفير اسرائيل در انگليس در خارج از هتل «دور چِستر» لندن تيراندازى كرد كه گلوله‏اى به سر او اصابت نمود. آن گونه كه دستگاه‏هاى اطلاعاتى و امنيتى لندن اعلام كردند، اين فلسطينى و دو همدستش به گروه انشعابى «ابونَضال» (صبرى‏الَنبا) تعلق داشته‏اند. ابونضال، عضو پيشين ساف، از سوى دولت عراق پشتيبانى مى‏شد و با رهبرى «ياسر عرفات» بر ساف مخالف بود. از همان اولين ساعات، اين‏گونه به نظر مى‏رسيد كه اين ترور دقيقاً به خاطر ايجاد انگيزه‏اى براى حمله ارتش اسرائيل عليه نيروها و پايگاه‏هاى عرفات در لبنان طراحى شده است. نام ياسر عرفات و ديگر رهبران ساف همواره در ليست ترور گروه ابو نضال قرار داشت؛ اين در حالى بود كه روابط اين گروه با ساف به حدى خصمانه بود كه حكم قتل ابو نضال نيز از سوى عرفات صادر شده بود.
مناخام بگين نخست وزير رژيم صهيونيستى، به هيچ وجه اهميت نمى‏داد كه دقيقاً چه كسى و براى چه منظورى به آرگوف تيراندازى كرده است؛ به همين دليل صبح فرداى حادثه، كابينه‏ى اسرائيل جلسه‏اى اضطرارى تشكيل داد. على‏رغم غيبت «آرييل شارون» وزير جنگ به‏علت سفر محرمانه به كشور رومانى، نتيجه مذاكرات همانى بود كه از پيش تعيين شده بود. شب قبل، بگين به رافائل ايتان رئيس ستاد ارتش،دستور داده بود كه نيروى هوايى را براى حمله‏اى عظيم به هدف‏هاى فلسطينى گسيل دارد. جلسه‏ى كابينه‏ى رژيم صهيونيستى نيز با دستورى از پيش تعيين شده، آماده‏ى امضاى چشم بسته‏ى اين تصميم بود.
جلسه‏ى كابينه با توجيه گرى «اوراهام شالُم» رئيس واحد «شين بث» در سازمان موساد كه مسئوليت امنيت كاركنان اسرائيل در خارج را برعهده داشت، آغاز شد. وى گفت: «اين حمله احتمالاً كار گروه ابونضال است.»
به دنبال آن، «گيدئون ماهانايمى» مشاور نخست وزير در امورتروريسم مى‏خواست چگونگى و سابقه اين گروه را شرح دهد كه بگين،با عصبانيت سخنان او را قطع كرد و با خشونت گفت: «هيچ فرقى نمى‏كند، همه‏ى آن‏ها مربوط به ساف هستند.»
چند دقيقه پيش‏تر، ايتان نيز به هنگامى كه يك دستيار اطلاعاتى به او گفت كه احتمالاً اين حمله، كار گروه ضد عرفات است، وى نيز نظر بگين را ابراز داشت و گفت: «ابونضال يا ابوشميضال... ما بايستى به ساف ضربه وارد كنيم.»
پس از آن‏كه رؤساى سازمان‏هاى اطلاعاتى در برابر اظهارات و نظريات بگين و ايتان خاموش شدند، ايتان پيشنهاد كرد كه مقر ساف در بيروت بمباران شود. هم ايتان و هم «ساگوى» ارزيابى كردند كه احتمالاً ساف با گلوله باران روستاهاى مرزىِ شمال فلسطين، به پاسخگويى خواهد پرداخت. رئيس ستاد ارتش گفت كه چنان‏چه چنين شود، ارتش اسرائيل دست به انتقام‏جويى گسترده خواهد زد.

نقش عراق
حدود نه ماه بعد، دوشنبه 1361/12/16ه.ش )7 مارس 1983م)روزنامه‏ى «گارديَن» چاپ لندن، با درج مقاله‏اى با عنوان «عراق به تحريك‏كردن جنگ لبنان متهم شده است...» نوشت:
«سه نفر تروريستى كه با سازماندهى دولت عراق روز سوم ژوئن اقدام به‏ترور شلوموآرگوف، سفير اسرائيل در لندن كرده بودند، روز شنبه 1361/12/14ه.ش )5 مارس 1983 م) در دادگاهى در انگلستان، هر كدام به30 و 35 سال زندان محكوم شدند.»
بر اساس گزارش روزنامه گاردين: «دولت عراق قصد داشت تا تجاوز به لبنان را جلو بيندازد و به اين وسيله به تحريك اسرائيل بپردازد و به نام «وحدت اعراب در مقابل دولت صهيونيستى» بهانه‏اى جهت قطع جنگ با ايران قرار دهد...
گاردين همچنين تاكيد كرد: «نائوز روزان رئيس گروه تروريستى كه به سنگين‏ترين زندان يعنى 35سال محكوم شده است، سرهنگِ سازمان استخبارات (اطلاعات) عراق مى‏باشد. وى در اعترافات خود اظهار داشته است كه واحد تروريستى گروه ابونضال را كه مأموريت ترور سفير اسرائيل را بر عهده داشت، رهبرى مى‏كرده‏است و همواره مراقب اعمال گروه ابونضال بوده تا با خواسته‏ها و اهداف رژيم صدام همخوانى داشته باشد.»
«جورج بال» معاون اسبق وزارت خارجه آمريكا در اين باره مى‏نويسد:
«علت حادثه‏ى سفارت اسرائيل در لندن، هر چه كه بود، براى اسرائيل همان عامل تحريك‏آميز به شمار مى‏آمد؛ لذا به فاصله‏ى چند ساعت، هواپيماهاى اسرائيلى روستاهاى محل تجمع اعضاى ساف و مراكز آن‏ها را در نوار ساحلى لبنان هدف بمباران قرار دادند و آن‏گاه كه رهبران ساف ناچار و با اكراه در صدد جوابگويى برآمدند و آتش توپخانه خود را به طرف مرزهاى اسرائيل نشانه رفتند، ارتش اسرائيل نيز بلافاصله از فرصت استفاده كرد و با عبور از مرز، وارد خاك لبنان شده و رو به شمال به حركت درآمد.»

نجات عراق
رژيم صهيونيستى، زمان حمله به لبنان را با بسيارى از اتفاقات و حوادث بين‏المللى تنظيم كرد كه مهم‏ترينِ آن، حمله سراسرى ايران در جبهه‏هاى نبرد با عراق و آزاد سازى منطقه‏اى وسيع از جمله شهر خرمشهر بود. فتح خرمشهر كه هراس دشمنان را از تهاجم ايران به شهر بصره‏ى عراق دو چندان كرده بود، بزرگ‏ترين خطر براى اسرائيل به شمار مى‏آمد. پيروزى ايران در جنگ آن‏چنان اهميت داشت كه در ارديبهشت سال 1361ه.ش(مه 1982م) آن‏گاه كه رزمندگان اسلام در حال آزادسازى اراضى اشغال شده‏ى استان خوزستان بودند، «الكساندرهيگ» وزير جنگ آمريكا به وزراى عضو پيمان نظامى «ناتو» گفت: «پيروزى‏هاى ايران، منافع آمريكا را به خطر انداخته است.»
كاسپار و اينبرگر» نيز گفت: «پيروزى ايران در جنگ ايران و عراق، به نفع آمريكا نخواهد بود.»
بعدها «تزيا بارام» كارشناس اسرائيلى درباره‏ى اثرات پيروزى ايران در جنگ با عراق، بر اسرائيل و آمريكا، گفت: «اگر عراق سقوط كند و ]امام [خمينى بغداد را فتح كند، بايد گفت: واى بر اسرائيل، واى بر آمريكا.»
«جورج شولتز» وزير خارجه آمريكا نيز چندى بعد، در سخنرانى خود در جمع صهيونيست‏هاى آمريكا گفت: «خطر در خليج فارس يك خطر واقعى است. اگر خمينيسم در منطقه پيشرفت كند، منافع استراتژيك آمريكا آسيب خواهد ديد و بديهى است كه منافع اسرائيل نيز ضربه خواهد خورد.»
درست در روزهايى كه مردم ايران، پيروزى عظيم رزمندگان اسلام و فتح خرمشهر را جشن گرفته بودند و حكومت صدام در هراس از تهاجم ايران به بصره و به دنبال آن شكست كامل در جنگ به سر مى‏برد،سردمداران رژيم صهيونيستى براى اين‏كه از قدرتمند شدن بزرگ‏ترين دشمن خود در منطقه ايران جلوگيرى كنند، به چاره انديشى پرداختند.
دوازده روز پس از آزادى خرمشهر، نيروهاى اسرائيلى به خاك لبنان تجاوز كردند؛ صدام نيز براى بهره بردارى از اين حمله، بلافاصله اعلام كرد: «نيروهاى عراق از خاك ايران عقب نشينى مى‏كنند تا با خطر صهيونيسم به مقابله برخيزند.»
اين تبليغات، هم بر شكست مفتضحانه او در خرمشهر سرپوش مى‏گذاشت و هم ديگر كشورهاى عربى را براى رهايى از مشكل ايران به يارى مى‏طلبيد؛ چرا كه از همان روز دستگاه‏هاى تبليغاتى صدام مدعى شدند كه ايران سدِّ راه مبارزه اعراب با يهوديان است.
سردمداران اسرائيل و عراق به خوبى مى‏دانستند كه نظام انقلابى ايران، نسبت به وضعيت شيعيان لبنان حساسيت خاصى دارد و تهاجم اسرائيل به لبنان مى‏تواند ايران را از ادامه‏ى حملاتش در جبهه‏ها باز دارد؛ و اين گونه نيز شد.
جمهورى اسلامى ايران در اقدامى شتابزده، فاتحان خرمشهر را به سوريه و لبنان اعزام نمود و اعلام كرد كه حاضر است دوشادوش مبارزان اين كشورها، عليه اسرائيل بجنگد. پس از مدتى كه فرماندهان نظامى ايران خدمت حضرت امام خمينى (ره) رسيدند، ايشان پس از استماع گزارش‏هاى آنان، با تندى اعلام كرد كه نيروهاى اعزامى به لبنان سريع به ايران بازگردانده شوند. امام اين مسئله را گوشزد كرد كه اين توطئه‏اى صهيونيستى - بعثى براى متفرق ساختن نيروهاى رزمى و نجات عراق از حملات ايران بود و بايد به سرعت جلويش گرفته شود.
در طى اين مدت، به ظاهر اسرائيل و عراق به اهداف اوليه خود نائل شدند. اسرائيل وحشيانه تا بيروت پيش‏روى كرد و به قتل و غارت شيعيان و فلسطينيان پرداخت. عراق نيز از فرصت پيش آمده و ركود جبهه‏هاى نبرد بهترين بهره را برد و با استفاده از كارشناسان نظامى شرقى و غربى،ديوار دفاعى عظيم، دژهاى متعدد و موانع مختلف در منطقه شلمچه و در مسير بصره ايجاد كرد. كه با اين تلاش‏ها، عمليات رمضان از جانب ايران را كه در تير ماه سال 1361ه.ش (ژوئيه 1982م) يك ماه پس از آزادى خرمشهر در منطقه شلمچه انجام شد با شكست مواجه كرد؛ چرا كه رزمندگان اسلام با موانعى رو به رو شدند كه طى يك ماه گذشته و با سرعت تمام احداث شده بود و اين برترين سودى بود كه در اثر حمله‏ى اسرائيل به لبنان،نصيب رژيم بعثىِ صدام شد.

تقارن زمانى
حمله‏ى اسرائيل به لبنان، مقارن بود با حضور رونالدريگان رئيس‏جمهورى آمريكا و وزير خارجه‏اش در «وِرساى» براى شركت در كنفرانس سران غرب. «جورج بال» درباره‏ى همزمانى حمله‏ى اسرائيل باحوادث جارى بين‏المللى مى‏نويسد:
«دولت اسرائيل، زمان اجراى نقشه‏ى حمله به لبنان را به گونه‏اى تنظيم كرده بود كه به خاطر همزمانى با بعضى رويدادهاى خبرساز دنيا، بتوانند محافل سياسى جهان را مطابق معمول غافلگير كنند و اين كارى بود كه در اكثر موارد هنگام تصميم‏گيرى براى عمليات گوناگون، مد نظر اسرائيل قرار داشته است.
حمله‏ى اسرائيل به صحراى سينا و كانال سوئِز در 1335/8/9ه.ش )31اكتبر 1956 م)، درست موقعى صورت گرفت كه فكر و ذهن دولتمردان جهان به مسئله سركوب قيام مجارستان توسط شوروى، و نيز انتخابات رياست جمهورى آمريكا در 1335/8/15ه.ش )6 نوامبر 1956م) بود.
در روز 1360/9/23ه.ش )14 دسامبر 1981م) نيز هنگامى مسئله الحاق بلندى‏هاى جولان به اسرائيل اعلام شد كه جهانيان صرفاً به مسئله‏ى استقرار حكومت نظامى در لهستان و بازداشت رهبران «جنبش همبستگى» در آن كشور، توجه داشتند.
زمان حمله به لبنان را هم اسرائيلى‏ها به صورتى طراحى كرده بودند كه با بحران جزاير «فالكلَند» (مالويناس) و حضور ريگان و الكساندر هِيگ در كنفرانس كشورهاى صنعتى جهان در ورساى فرانسه منطبق شد.»

چراغ سبز آمريكا
از همان آغاز، در ماجراجويى بزرگ و تجاوزگرانه‏ى اسرائيل نسبت به لبنان، آمريكا نقشى فعال بر عهده داشت. معروف است كه ژنرال «الكساندر هيگ» وزير جنگ آمريكا به اسرائيلى‏ها «چراغ سبز» حمله به لبنان را نشان داد؛ و اين به خودى خود به مفهوم شركت آمريكا در تجاوز به لبنان است. هيگ و طرفداران او در دولت آمريكا، مى‏خواستند كه اسرائيل دست به يك حمله‏ى همه جانبه به لبنان بزند؛ مقاومت فلسطينى‏ها را كاملاً نابود كند و بعد، آتش‏بس اعلام شود و به دنبال آن، نيروهاى سوريه نيز از لبنان عقب‏نشينى كنند.
جورج بال درباره‏ى هماهنگى اسرائيل با آمريكا براى اعمال تجاوزگرانه‏اش، مى‏نويسد:
«حمله‏ى اسرائيل به لبنان، براى آمريكا به هيچ وجه غير منتظره نبود؛ چون از مدتى قبل اسرائيل به انحاء گوناگون، آمريكا را از نيّت خود آگاه ساخته و از واكنش مساعد واشنگتن نسبت به اين حمله نيز به خوبى اطلاع داشت؛ به طور مثال در مهر ماه سال 1360ه.ش (اكتبر 1981م)، هنگام شركت در مراسم تشييع جنازه‏ى «انورسادات» ]رئيس جمهورى مصر كه به دليل سازش با اسرائيل به دست انقلابيون اين كشور كشته شد [در قاهره، ضمن ملاقاتى كه بين هيگ و بگين صورت گرفت، بگين هدف خود را در مورد حمله به لبنان، به اطلاع هيگ رساند و هيگ در كتاب خاطراتش (چاپ نيويورك 1363 ه.ش 1984م) با اشاره به گفته‏ى بگين، ضمن يادداشت‏هاى روزانه‏اش نوشته است: «اسرائيل نقشه‏هايى را براى حمله به لبنان آماده كرده؛ ولى به نظر مى‏رسد كه قصد ندارد در اين عمليات، با سوريه برخوردى داشته باشد.»
جورج بال، درباره‏ى تسليم پذيرى آمريكا در قبال اسرائيل مى‏نويسد:
«در ماجراى لبنان، سستى و تسليم پذيرى آمريكا در مقابل اسرائيل به‏قدرى نمايان بود كه شايد در تاريخ نمونه‏اى شبيه به آن به صورت امر و نهى يك كشور كوچك به يك قدرت بزرگ، هرگز نتوان سراغ كرد؛ و تازه اين در حالى است كه اسرائيل عملاً تحت قيموميت آمريكا قرار دارد و از نظر اقتصادى، مالى و نظامى آن‏چنان نيازمند و وابسته به آمريكاست كه نمى‏توان برايش نظيرى در ميان ساير كشورها يافت؛ اما على‏رغم اين وضع، آمريكا غالب اوقات، در عوضِ تحكّم به اسرائيل، ترجيح مى‏دهد در مقابل حكومت آن كشور حالت التماس‏آميز و تسليم‏طلبانه به خود بگيرد.»

هماهنگى با مسيحيان
اسرائيل براى سركوب فلسطينيان و مقابله با هر گونه مقاومت احتمالى كه در برابر خود مى‏ديد، نياز داشت كه با فالانژيست‏هاى لبنان نيز هماهنگى‏هاى لازم را به عمل آورد. طى ماه‏هاى منتهى به زمان حمله‏ى سراسرى، سردمداران نظامى رژيم صهيونيستى، سفرهايى به لبنان داشتند؛ از جمله ژنرال «رافائل ايتان» رئيس ستاد ارتش اسرائيل چندبار به لبنان رفته بود تا از نزديك نسبت به برخى اطلاعات داده شده توسط ژنرال شارون، مطمئن شود و بر چند مورد نيز شخصاً نظارت كند.
روز 1360/10/22ه.ش )12ژانويه1982 م) ژنرال آرييِل شارون، خود شخصاً به لبنان رفت تا تصميم اسرائيل مبنى بر حمله به لبنان را به‏اطلاع «بَشير جُميِّل» از سران «حزب فالانژيست» (كَتائِب) برساند و در اين مورد از آن‏ها تقاضاى همراهى كند.
شب قبل از حمله‏ى سراسرى، شنبه 1361/3/15ه.ش)5 ژوئن1982 م) بشير جميل، با شتاب براى ديدار با رافائل ايتان فراخوانده شد و در جريان عمليات قرار گرفت. رئيس ستاد ارتش اسرائيل، از فالانژيست‏ها خواست كه در طول «خط سبز» كه غرب مسلمان‏نشين بيروت را از شرق مسيحى نشين آن جدا مى‏كرد، اجراى آتش كنند و اجازه خواستند كه گروه‏هاى رزمى اسرائيلى در بندر «جونيِه» در شمال منطقه‏ى مسيحى‏نشين بيروت كه تحت نظر فالانژها بود، پياده شوند.

آغاز تجاوز
در شامگاه 14 و 15 خرداد (چهارم و پنجم ژوئن) هواپيماهاى جنگى اسرائيل، محله‏هاى مسلمان نشين غرب بيروت و شهرهاى «صيدا» ، «صور» و «نبطيه» در جنوب لبنان را بمباران كردند.
شنبه شب 1361/3/15ه.ش )5 ژوئن 1982 م) كابينه‏ى اسرائيل، در خانه‏ى مناخام بگين در بيت المقدس، بار ديگر تشكيل جلسه داد. نخست‏وزير، از وزيران خواست كه حمله و پيش‏روى تا عمق 45 كيلومترى را در جنوب لبنان تاييد كنند تا توپ‏ها و موشك‏اندازهايى كه شهرك الَجَليل را در تيررس داشتند، نابود سازند.
سرانجام فرمان حمله سراسرى صادر شد. بامداد روز يكشنبه 1361/3/16ه.ش )6ژوئن 1982 م) نيروى زمينى اسرائيل، با 60 هزار سرباز و 600 دستگاه تانك و با حمايت و پوشش انبوه هوايى و بمباران هواپيماها، وارد خاك لبنان شد و نيروى دريايى نيز، نيروهاى ويژه‏ى خود را در سواحل لبنان پياده كرد.
نيروهاى هلى بُرن (انتقال به وسيله هلى‏كوپتر) و نيروى دريايى اسراييل، آن‏گونه كه استراتژى مزبور تعيين كرده بود، نمى‏توانستند در پشت خط دشمن، نزديك بيروت، يا در امتداد شاهراه بيروت - دمشق، به منظور به‏دام انداختن يگان‏هاى ساف و ارتش سوريه، در جنوب بيروت و دره‏ى بقاع پياده شوند.
طرح آن بود كه نيروهاى اسرائيلى، در چهار ستون به سوى شمال پيش‏روى كنند:
ستون غربى (شامل يك لشكر) به فرماندهى ژنرال «اسحاق موردِخاى» در امتداد جاده‏ى ساحلى و از راه تمركزگاه‏هاى عمده‏ى فلسطينى در اطراف صور و صيدا و به سوى «دامور» و بيروت، پيش‏روى كنند.
ستون مركزى (شامل يك لشكر) به فرماندهى ژنرال «اِويگدوركالاهانى» از راه رشته كوه‏هاى مشرف بر جاده‏ى ساحلى و به سوى صيدا و در رأس‏تاى شمال به حركت درآيد.
دومين ستون مركزى (شامل يك لشكر) به فرماندهى ژنرال «مناهم اينان»، نخست همان راه كالاهانى را پيموده، سپس از راه كوهستان «شوف» به سوى جاده‏ى بيروت - دمشق رود.
ستون شرقى (شامل دو لشكر) به فرماندهى ژنرال «اِويگدوربِن‏گال» به سوى «حاصِبيّه» و «راشيااَلفَخر» حركت كرده، سپس خود را به شمال و محل اصلى تمركز نيروهاى سوريه در «بِقاع شرقى» برساند.
پنجم، ستون دريايى به فرماندهى ژنرال «آموس يارون» در مصب‏رود «اولى» در شمال صيدا پياده شوند.
متجاوزين، در جبهه‏ى غربى خود، با يك ارتش مردمى شامل شش‏هزار رزمنده‏ى ساف، در قالب از دو تيپ و چند گردان مستقل، رو به رو شدند. گذشته از اين، يك لشكر سورى در بقاع و يك تيپ سورى نيز در بيروت مستقر بود. در پايان نخستين هفته‏ى جنگ، سوريه دومين لشكر خود را به‏دره‏ى بقاع گسيل داشت.
فلسطينيانِ مستقر در كرانه‏ى درياى مديترانه و تپه‏هاى شرقى، بادسته‏بندى‏هاى بزرگ سازمان يافته دست به جنگ نزدند؛ ولى مقاومت دليرانه و غير منتظره‏اى از خود نشان داده و تا هفتاد و دو ساعت جلوى پيش‏روى لشكريانِ كاملاً برترِ اسرائيل را گرفتند. اسرائيلى‏ها به ويژه در اردوگاه‏هاى آوارگان فلسطينى (رَشيديه، اَلبَص و عِين‏الحَلوه) در اطراف صور و صيدا و در خود صيدا، با مقاومت سختى روبه رو شدند. تماس ميان لشكر موردخاى با مردان قورباغه‏اى (غواصان) يارون در دامور ومصب رودخانه‏ى اولى در نزديكى صيدا، در 19 خرداد (نهم ژوئن)دستياب شد. در اين روز، درگيرى ميان پيشقراولان اسرائيلى و سورى در شرق لبنان روى داد.
روز دوشنبه 17 خرداد (هفتم ژوئن)، ارتش اسرائيل شمارى از نيروهاى سوريه را كشته و نيروى هوايى آن، دو ايستگاه رادارِ سوريه را نابود كرد. در هجدهم خرداد ماه (هشتم ژوئن) تانك‏هاى اينان، در غربى‏ترين موضع سوريه در اطراف «جِزّين»، با سورى‏ها درگير شده، اين شهر را به تصرف در آوردند و سپس متوجه نيروهاى سوريه در «عِين‏الزَحلِه» در شمال شدند. سورى‏ها تصميم گرفتند كه با پيش‏روىِ اينان به سوى شاهراه بيروت - دمشق به مبارزه برخيزند. در يك نبرد سنگين در گذرگاه كوهستان، تكاوران و نيروهاى تانك سورى، با موفقيت جلوى پيشرفت اسرائيل را گرفتند و اينان مطمئن شد كه پيش از اجراى آتش‏بس در ظهر روز جمعه 21 خرداد (يازدهم ژوئن)، نمى‏تواند به شاهراه بيروت - دمشق برسد.
در همين حال، سه دستور اساسى براى تبديل نبرد نفوذى تا عمق چهل كيلومترى، به يك جنگ تمام عيار، از سوى شارون صادر شد؛ يك دستور به يارون براى پيشروى به سوى بيروت؛ يك دستور به فرمانده نيروى هوايى اسرائيل (ديويد ايوِرى) براى نابود كردن بيست و چنددستگاه موشك انداز ضد هوايى سوريه در دره‏ى بقاع و يك دستور به‏بن‏گال براى حركت به سوى شمال و حاصبيه در دره‏ى بقاع به منظور نابود كردن لشكر يكم سوريه.
عمليات عليه موشك‏هاى سورى، در ساعت 2 بعد از ظهر چهارشنبه19 خرداد ماه (نهم ژوئن) با تركيبى از حمله‏ى هوايى، پرتاب موشك‏هاى زمين به زمين و توپخانه‏ى دوربرد، آغاز شد. همه چيز در ساعت 16/15 دقيقه پايان يافت. در اين حملات، هفده دستگاه موشك انداز ضد هوايى سوريه نابود شد. سورى‏ها براى حفاظت از دستگاه‏هاى موشك ضدهوايى، هواپيماهاى بازدارنده‏ى خود را گسيل داشتند كه در نتيجه بيست و نه هواپيما از دست دادند. روزهاى بعد، سورى‏ها پنجاه هواپيماى ديگر را نيز از دست دادند.
نيروهاى بن گال، در بعد از ظهر چهارشنبه 19 خرداد (نهم ژوئن)رهسپار دره‏ى بقاع شدند. هدف اين نيرو كه هرگز موفق نشد آن بود كه شاهراه بيروت دمشق را در جنوب شرقى «اُشتورِه» قطع كند. عدم تحرك، موانع فنّى از جمله كمبود سوخت، ازدحام ترافيك و مقاومت سرسختانه، به ويژه در اطراف منطقه‏ى «سلطان ايّوب» از سوى لشكر يكم سوريه، جلوى پيش‏روى نيروهاى بسيار برترِ بن‏گال را براى دستيابى به شاهراه مزبور، پيش از اعلام آتش‏بس گرفت.
در همين حال چتربازان ژنرال يارون، به زودى به لشكريان كالاهانى پيوسته، از راه دامور آغاز به پيش‏روى به سوى بيروت كردند. يك افسر رابط فالانژ، در بامداد جمعه 21 خرداد (يازدهم ژوئن) در جنوب پايتخت لبنان به نيروهاى اسرائيلى پيوست. چتربازان يارون، ضمن درگيرى باساف و سربازانى از تيپ هشتاد و پنجم سوريه، به كندى راه خود را به‏سوى ارتفاعات شرقى جاده صيدا بيروت ادامه داده، در ساعت يك بعد از ظهر يكشنبه 23 خرداد (سيزدهم ژوئن) در خارج از «بَعَبدا» به نيروهاى فالانژ پيوستند.
سرانجام شاهراه بيروت - دمشق قطع شد و ديدارى نشاطانگيز! ميان «بشير» و «پيرِ جُمَيِّل» با ژنرال‏هاى ارتش اسرائيل صورت گرفت. ارتش اسرائيل به حومه‏ى بيروت رسيد؛ ولى خود شهر، از سوى حدود ده هزار رزمنده‏ى ساف، شبه نظاميان مسلمان از گروه‏هاى مختلف و باقيمانده‏ى تيپ‏سورى محافظت مى‏شد. رسيدن ارتش اسرائيل به دروازه‏هاى بيروت، تبديل به محاصره‏ى آن شهر شد. اسرائيل از فلسطينى‏ها و سورى‏ها خواست كه بيروت را ترك كنند؛ ولى با مقاومت آن‏ها مواجه شد.
سرانجام ژنرال «آرييل شارون» با تانك‏هايش به بيروت رسيد و وارد دفتر كار فرمانده‏ى ژندارمرى (اَلدَرَك) لبنان در سراى قديمى واقع در نزديكى كاخ رياست جمهورى، در «بعبدا» پايتخت قديمى جبل لبنان در حومه‏ى بيروت شد. وقتى مسئولان كاخ، صداى تانك‏هاى اسرائيلى را شنيدند و مشاهده كردند كه آن‏ها به طرف كاخ در حركت هستند، ترسيدند كه ژنرال شارون براى گرفتن عكس يادگارى در كاخ، وارد آن‏جا شود! با نزديك شدن تانك‏ها به كاخ، يكى از اعضاى هيئت نمايندگى آمريكا كه در كاخ مشغول مذاكره با «اِلياس سِركيس» رئيس‏جمهورى و تعدادى از مسئولان لبنانى بود، از كاخ خارج شد. به دنبال او،سفير آمريكا نيز براى جلوگيرى از بروز يك بحران فاجعه‏آميز سياسى يانظامى، از كاخ بيرون رفت. جالب آن بود كه وقتى به فرمانده اسرائيلى گفته شد: «اگر نيروهايت را از اطراف كاخ عقب نكشى، گارد رياست جمهورى لبنان به سوى آن‏ها تيراندازى خواهد كرد.»
او اظهار تعجب كرد و گفت: «هدفِ نيروهاى ما، لبنانى‏ها نيستند.»

جنايت در بيروت
با رسيدن يگان‏هاى رزمى اسرائيل به بيروت، رزمندگان فلسطينى ونيروهاى مقاومت لبنانى كه در شهر مستقر بودند، به نبرد در برابر صهيونيست‏ها پرداختند. اسرائيل در برابر اين مقاومت، وحشيانه دست به بمباران بيروت زد كه طى آن بيش از ده هزار نفر از مردم لبنان كه تعداد قابل توجهى از آنان را زنان و كودكان و مردم غيرنظامى تشكيل مى‏دادند كشته و بيش از يك‏صد هزار نفر ديگر زخمى شدند.
دو خبرنگار اسرائيلى «شيف» و «بارى»، در كتاب خود «جنگ اسرائيل در لبنان»، از پنجشنبه 1361/5/21ه.ش )12 اوت 1982 م)، به‏عنوان «پنجشنبه سياه» نام برده و درباره‏ى فجايع آن روز نوشته‏اند:
«پنجشنبه‏ى سياه» حكم يك كابوس را داشت. در اين روز كه حمله‏ى هواپيماها از سپيده دم آغاز شد و يازده ساعت تمام ادامه يافت، به قدرى بمب بر غرب بيروت ريخته شد كه در مقايسه، حتى از سدّ آتش توپخانه هم‏فراتر مى‏رفت و تلفات آن نيز طبق آمار غير رسمى به 300 كشته رسيد؛ اما درباره‏ى اين‏كه چه عاملى پنجشنبه سياه را، با آن همه ابعاد وحشتناك به وجود آورد، بايد گفت اين فاجعه به خاطر طغيان احساسات درنده خويى رخ داد و علتى هم نداشت جز تضاد شديد بين روند آرام مذاكرات و حملات وحشيانه‏اى كه قبل از آن به شهر بيروت صورت گرفته بود. تأثير اين بمباران به حدى بود كه همسرِ «شفيق وزان» نخست وزير لبنان، براى اعتراض به آن، دست به اعتصاب غذا زد و نيز چند تن از سران مسلمانان در غرب بيروت، با وضعى دلخراش به‏سفارت آمريكا تلفن كردند و از آن‏ها براى جلوگيرى از بمباران ويرانگر و بى‏هدف شهر، كمك خواستند.»
طى دو ماه محاصره، نيروهاى اسرائيلى در حالى كه منطقه‏ى مسلمان‏نشين غرب بيروت را گلوله باران و بمباران مى‏كردند، آب و برق را نيز برروى مردم اين بخش از شهر قطع كردند.××× 1 بخش مسيحى‏نشين بيروت‏شرقى كه تحت سلطه فالانژيست‏ها متحدين اسرائيل بود، به هيچ وجه نه بمباران مى‏شد، نه با مشكلاتى از اين نوع مواجه بود. ××× و با حمله‏هاى زمينى كوتاه و سريع، استحكامات فلسطينى‏ها را از ميان بر مى‏داشتند.يك رشته بمب‏گذارى‏هاى انفجارى كشنده نيز كه توسط عوامل اسرائيل در اتومبيل‏ها جاسازى شده بودند، روحيه‏ى مردم را در شهر محاصره شده‏پايين آوردند.
جورج بال، درباره‏ى جنايات اسرائيل در بيروت مى‏نويسد:
«شارون، براى حفظ جان افرادش، از ورود به شهر بيروت و درگيرى بامردم خوددارى كرد؛ ولى به جاى نقشه‏اى كه از قبل براى اشغال بيروت و كشتن افراد مورد نظر داشت، رو به سوى تاكتيك جديد آورد كه اين، چيزى نبود جز به كارگيرى اسلحه‏هاى مرگبار آمريكايى براى بمباران مناطق پرجمعيت غرب بيروت از طريق هوا و دريا به مدت 9 هفته تمام؛ و طى اين دوره كه هزاران بمب به همراه 60 هزار گلوله توپ بر بيروت فرو ريخته شد، با وجود كثرت عظيم تلفات در ميان مردم معمولى ساكن بيروت، باز هم شارون نتوانست آن تعداد از چريك‏هاى فلسطينى را كه در نظر داشت، به قتل برساند.»
آثار اين اقدام چنان بود كه جهانيان را اصولاً در مورد انسانيت جامعه‏ى‏اسرائيل دچار ترديد كرد. شوراى امنيت سازمان ملل روز يكشنبه 1361/5/10ه.ش )1 اوت 1982 م)، با صدور قطعنامه‏اى، به اتفاق آراء خواستار بر قرارى آتش بس فورى در بيروت شد كه همراه آن، هيئتى از ناظران سازمان ملل را براى كنترل آتش بس به منطقه اعزام داشت.
شايد هيچ كس نتواند رقمى را كه حتى نزديك به واقعيت هم باشد، در مورد تلفات وارده به افراد غير نظامى در لبنان، به خاطر حملات نيروهاى اسرائيلى ذكر كند. آمار رسمى دولت لبنان نيز كه براساس گزارش‏هاى پليس تنظيم شده، تنها به تعداد تلفاتى اشاره دارد كه در بيمارستان‏ها، درمانگاه‏ها و مراكز دفاع غير نظامى، شمارش شده است.
روزنامه‏ى «كِريستيَن ساينس مانيتور» در مورخ 1361/9/30ه.ش)21 دسامبر 1982 م) آمار تلفات را به نقل از گزارش پليس لبنان چاپ كرد. براساس اين گزارش در فاصله‏ى 88 روزه، از 14 خرداد (چهارم ژوئن) كه اسرائيل وارد خاك لبنان شد، تا 9 شهريور )31 اوت) كه خروج فلسطينى‏ها از بيروت به پايان رسيد، تعداد 19085 نفر كشته و 30302 نفر مجروح در لبنان به جا ماندند.
آمار تلفات، تنها در بيروت به 6775 نفر كشته رسيد كه طبق گزارش پليس لبنان، 84( آن‏ها را افراد غير نظامى تشكيل مى‏دادند؛ ولى در جنوب لبنان كه اسرائيلى‏ها توانستند طى دو هفته اين منطقه را كاملاً به تصرف خود درآورند فقط 20( مقتولين از مردم غير نظامى و بقيه همگى فلسطينى و يا از نيروهاى مسلح سورى و لبنان بودند. اگر تعداد ثبت شده‏ى 328 نفر كشته و991 مفقودالاثر حادثه قتل عام صَبرا و شَتيلا نيز به آمار افزوده شود، ابعاد خون‏ريزى و ويرانىِ حاصل از تهاجم اسرائيل به لبنان بسيار وحشتناك‏تر از حد تصور خواهد بود.
گر چه اسرائيل هم به نوبه خود آمار تلفات وارده به لبنان را ارائه داده، ولى اين ارقام به گونه‏اى است كه مورد تمسخر خبر نگاران و مأموران امداد قرار گرفته؛ زيرا به گفته‏ى اسرائيلى‏ها، در جريان بمباران و اشغال بيروت، فقط 930نفر كشته شده‏اند كه از اين تعداد 340 نفر غير نظامى و 400 نفر فلسطينى بوده‏اند! ولى معلوم نيست به چه علت در همان زمان، ليستى كه در دفتر سخنگوى ارتش اسرائيل در خارج بيروت نصب شده بود، رقم 12000 نفر را به عنوان تلفات وارده به غير نظاميان لبنانى، چريك‏هاى فلسطينى و سربازان سورى نشان مى‏داد.
بنابر اعلاميه‏ى ارتش اسرائيل، در فاصله 14خرداد تا28آبان1361ه.ش)4 ژوئن تا 19 نوامبر 1982 م)، خود آن‏ها بيش از 446 كشته و 3383 نفر مجروح نداشته‏اند.
«جيمى كارتِر» رئيس جمهورى اسبق آمريكا در كتاب خود با نام «خونِ ابراهيم»، درباره‏ى تلفات ناشى از حمله‏ى اسرائيل به لبنان مى‏نويسد:
«خبرهاى واصله حاكى از اين بود كه در اين جنگ هزاران نفر كشته و ده‏ها هزار نفر نيز بى‏خانمان و آواره شدند. براساس آمارهاى ديگر، تعداد كشته‏شدگان در جنوب لبنان، به ده تا بيست هزار نفر و تعداد آوارگان نيز به صدهاهزار نفر بالغ شد.»
تهاجم و ويرانگرى اسرائيل آن‏قدر سريع بود كه روزنامه نگاران و عكاسان توانستند ويرانه‏هاى روستاها و شهرهاى خراب شده را در حالى كه هنوز دود از آن‏ها بلند بود، تماشا كنند. آن‏ها همچنين جنازه‏هاى كشتگان را در حالى كه از ميان آوارها بيرون كشيده مى‏شدند، مشاهده كردند.

پشتيبانى آمريكا
آمريكا همواره به عنوان پشتيبان اصلى اسرائيل در جناياتش محسوب مى‏شود. سلاح و تجهيزات آمريكايى، در حمله به لبنان نقش اصلى را ايفا نمود و همچنين حمايت‏هاى مالى اين كشور از متجاوزين صهيونيست، بيش از پيش آنان را در رسيدن اهداف شومشان يارى كرد.
آمريكا در فاصله 28 سال از 1325 تا 1353ه.ش)1946 تا1974م) بالغ بر 5/4 ميليارد دلار كمك نظامى و اقتصادى در اختيار رژيم صهيونيستى قرار داد؛ ولى بعدها فقط در فاصله 6 سال از 1354 تا1360ه.ش )1975 تا 1981 م) درست قبل از تهاجم سراسرى اسرائيل به خاك لبنان، بالغ بر 16 ميليارد دلار به اسرائيل پرداخت.××× 1 نقل از گزارش‏هاى رسمى سازمان بودجه ايالات متحده‏ى آمريكا در سال 1361ه.ش )1982م ص 18 تا 28(. ×××
اسرائيل همواره به عنوان باج‏گيرى از سردمداران آمريكا، براى هرگونه تغيير و تحول در برنامه‏هايش، از اين كشور مبالغ هنگفت نقدى و كمك‏هاى نظامى اخذ مى‏كرد. هنگامى كه اسرائيل طبق قرارداد «كمپ‏ديويد» كار تخليه‏ى صحراى سينا را در روز يكشنبه 1361/2/5 ه.ش)25آوريل 1982م) به پايان رساند، كميته‏ى امور خارجى سناى آمريكا،بلافاصله تصويب كرد كه ميزان كمك بلا عوض آمريكا به اسرائيل، تامبلغ 350 ميليون دلار در سال افزايش يابد.
يكى از نويسندگان منتقد روزنامه معروف «كريستين ساينس مانيتور»، درباره‏ى كمك آمريكا به اسرائيل مى‏نويسد:
«ماليات دهنده‏ى آمريكايى در واقع براى بالا رفتن سطح زندگى در اسرائيل و جنگ‏ها و تهاجمات و شهرك‏هايش كه در سرزمين‏هاى اشغالى ساخته مى‏شوند،ماليات مى‏پردازد.»
مناخام بگين نخست وزير رژيم صهيونيستى كه از تجاوز به خاك لبنان و سركوب فلسطينيان سرمست شده بود، روز دو شنبه1361/6/29 ه.ش )20 سپتامبر 1982 م) مغرورانه درباره‏ى جنگ لبنان گفت: «ثابت شد كه جهان عرب نمى‏تواند در برابر اسرائيل حتى يك انگشت بلند كند. در جريان حمله به لبنان، همه كشورهاى عربى هيچ چاره‏اى نداشتند جز اين‏كه تروريست‏هاى فلسطينى را به عنوان آوارگان بپذيرند كه جايى جز اردوگاه‏هايى محصور و جدا افتاده ندارند. سوريه نيز سر جايش نشانده شد و ديگر جرأت ندارد پا را از گليم خودش فراتر نهد. همين اتحاد شوروى در موضعى ضعيف قرار گرفت و نيروهاى مسلح فلسطينى‏ها نابود شد و هيبت نفوذشان از بين رفت؛ چنان‏كه برترى سلاح آمريكايى نيز به اثبات رسيد و احتمال عقد معاهده صلح با يك كشور عرب ديگر (لبنان) افزايش يافت و در تمامى جبهه‏هاى عربى، آرامش حكم‏فرما شد و ديگر هيچ‏كس جرأت نخواهد داشت كه نگاه چپ به اسرائيل بيندازد و براى ضربه‏زدن، حتى به ما نزديك‏شود. به اين ترتيب همه در موقعيتى قرار گرفته‏اند كه گويى قرارداد عدم تجاوز به اسرائيل را امضا كرده‏اند. نتيجه‏ى ديگر جنگ لبنان اين بود كه موازنه‏ى نيروها ميان مسلمانان و مسيحيان اين كشور تغيير يافت.»

كشتار با سلاح آمريكا
جورج بال، پيرامون استفاده‏ى اسرائيل از تسليحات، تجهيزات، بمب‏ها و هواپيماهاى آمريكايى در تجاوز به لبنان، نوشته است:
«اسرائيل در لبنان چند نوع بمب خوشه‏اى به كاربرد كه يك نوعش به‏شكل قوطى حاوى صدها گلوله‏ى منفجر شونده بود و ديگرى، مجموعه‏اى از بمب‏هاى كوچك به شكل پيكان در خود داشت كه تعداد آن‏ها در يك بمب خوشه‏اى، گاه به 700 عدد مى‏رسيد و يك چنين بمبى در عين حال كه قدرت تخريب محوطه‏اى را به وسعت ميدان فوتبال دارد، مى‏تواند هر انسانى را نيز كه از بدشانسى در محدوده‏ى عملش قرار گرفته، در جا تكه‏تكه كند.
در توافقنامه‏ى اسرائيل و آمريكا كه در تاريخ 1355/9/25ه.ش )16دسامبر 1976 م) به امضاء رسيد، اسرائيل تعهد كرد تا از اين بمب‏ها فقط به شرطى استفاده كند كه حداقل از سوى دو كشور مورد حمله با بمب‏هاى خوشه‏اى قرار گرفته باشد؛ و تازه آن هم در صورتى كه بخواهد اين بمب‏ها را صرفاً براى تخريب استحكامات نظامى به كار گيرد.
پس از آن هم بار ديگر اسرائيل با امضاى دو توافقنامه در روزهاى22 و 1357/1/21ه.ش )10 و 11 آوريل 1978 م)، محدوديت‏هاى بيشترى را در اين باره پذيرفت و ضمن آن متعهد شد فقط در صورتى از بمب‏هاى خوشه‏اى استفاده كند كه مورد حمله ارتش منظم حداقل دو دولت رسمى كه قبلا در دو جنگ 1346 و 1352ه.ش )1967 و 1973م) با اسرائيل جنگيده‏اند قرار گيرد و نيز هرگز نبايد بمب‏هاى خوشه‏اى را در مناطقى به‏كار ببرد كه افراد غير نظامى در آن سكونت دارند.
با توجه به اين سابقه، بعد از دريافت خبر استفاده‏ى مجدد اسرائيل از بمب‏هاى خوشه‏اى در جريان حمله سال 1361ه.ش )1982 م) به لبنان، اولين نكته‏اى كه به ذهن مى‏رسيد اين بود كه ايالات متحده‏ى آمريكا حتماً با استناد به تعهدات گذشته اسرائيلى‏ها، حداقل از ادامه‏ى ارسال بمب‏هاى خوشه‏اى برايشان‏خوددارى خواهد كرد؛ ولى حكومت ريگان در طول اشغال بيروت، به مبادله‏ى توافقنامه‏هاى آمريكا و اسرائيل بى‏اعتنا ماند و طى اين مدت، هيچ وقفه‏اى درروند تجهيز ارتش اسرائيل به بمب‏هاى خوشه‏اى به وجود نياورد